Ciekawie... nie tylko o prawie

Dział redagowany przez prokuratora Jana Wojtasika

zapoznaj się z zasadami dot. [ cytowania strony ]

List gończy
Pierwsze udokumentowane naukowo listy gończe rozsyłano już w Starożytnym Egipcie. Spisywano je na papirusie, a uwagę współczesnych znawców problemu zwracają precyzyjne rysopisy poszukiwanych. Już wtedy doceniono np. identyfikacyjne znaczenie znaków szczególnych. Wiadomo też, że listami gończymi ścigano przede wszystkim zbiegłych niewolników. Gdy mowa o niewolnictwie, dzisiaj poszukiwani tą metodą są raczej ci, którzy innych w niewolę sprzedają, ale cel listów gończych pozostaje taki sam - znalezienie i zatrzymanie osoby uciekającej przed prawem.więcej»
List żelazny
Historycznie kojarzy się najbardziej chyba z Janem Husem, czeskim patriotą i reformatorem religijnym. J. Hus zgodził się pojechać na sobór do Konstancji w listopadzie 1414 mając gwarancję bezpieczeństwa od króla Zygmunta. Jednak po przybyciu na miejsce, na polecenie króla, został podstępnie uwięziony, a następnie oskarżony jako heretyk i spalony na stosie.więcej»
Logika prawnicza
Sprawne myślenie uwarunkowane jest zdolnością do jasnego i jednoznacznego wyrażania myśli słowami. Zdolność ta uważana jest za jedno z najważniejszych wymagań stawianych każdemu prawnikowi. Prawnik musi bardzo dobrze rozumieć język, którym się posługuje. Musi wiedzieć na czym polega znaczenie używanych w prawie i życiu poszczególnych wyrażeń, na czym polega proces porozumiewania się pomiędzy adresatem i odbiorcą komunikatu i gdzie tworzą się nieporozumienia. Najważniejszym jednak warunkiem sprawnego myślenia jest wiedza o tym, jaki wniosek z jakich przesłanek wynika.więcej»
Łapówka, upominek, napiwek?
Kiedyś odróżnienie było znacznie prostsze. Jeżeli zachowanie się człowieka wypełniało znamiona czynu zabronionego przez normy prawa karnego, ale jednocześnie mieściło się ramach społecznie akceptowanego zwyczaju czyn nie stanowił przestępstwa. Na tej zasadzie nikogo nie raziło wręczenie upominku dyrektorowi szkoły przez przedstawicieli samorządu rodziców z okazji zakończenia roku szkolnego czy ordynatorowi szpitala po szczęśliwym zakończeniu leczenia. Dzisiaj nie wszyscy już chcą akceptować takie zachowania bez zastrzeżeń. Padają propozycje zakazu przyjmowania przez osoby publiczne jakichkolwiek upominków. więcej»
Makiawelizm, a prawo
Powszechnie uważa się, że poglądy głoszone przez Niccolo Machiavellego ograniczały się do kwestii wyłącznie politycznych. W świadomości wielu pokoleń "makiawelizm" utożsamiany jest z polityczną hipokryzją i naucza osiągania celów bez względu na środki. Tymczasem ten żyjący na przełomie XV i XVI w. włoski teoretyk renesansowego państwa w swojej twórczości sporo uwagi poświęcał także prawu.więcej»
Mediacja, czyli szansa niewykorzystana
Mistrz Kopaliński uważał, że mediacja to pośredniczenie w sporze w celu doprowadzenia do zgody [patrz: Wł. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1970 s.475]. Samo słowo medius pochodzi ze średniowiecznej łaciny i znaczy mniej więcej tyle, co środkowy czyli bezstronny. Mediacja może być sposobem rozwiązywania sporów, nawet w społeczeństwach wyjątkowo czupurnych. Przykładem finał konfliktów pomiędzy Asesorem i Rejentem z "Pana Tadeusza". Wystarczy wspomnieć słowa Wojskiego: "Otóż skończony spór wasz długi i zażarty; Ja, któregoście sędzią zakładu obrali, Wydaję wreszcie wyrok: obaście wygrali [...] podpiszcie zgodę".więcej»
Międzynarodowy Trybunał Karny [MTK]
Działa na podstawie Statutu Rzymskiego przyjętego 17 lipca 1998 przez 120 państw całego świata. Faktyczną działalność rozpoczął jednak dopiero 1 lipca 2002 r., kiedy to wszedł w życie statut MTK. Siedziba MTK, podobnie jak Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości znajduje się w Hadze. MTK jest pierwszym w historii ludzkości stałym sądem międzynarodowym powołanym do sądzenia sprawców najcięższych zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni ludobójstwa i zbrodni wojennych.więcej»
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości [MTS]
Jest sukcesorem Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej [STSM] utworzonego jeszcze w 1922 r. pod egidą Ligi Narodów. Stanowi najważniejszy organ sądowy Organizacji Narodów Zjednoczonych. Istnieje od 1945r., a jego siedzibą jest Haga. MTS jest sądem powołanym do rozstrzygania sporów pomiędzy państwami i orzeka na wniosek tych państw. Wyjątkowo jednak, interesy prywatne mogą stać się przedmiotem postępowania przed Trybunałem w przypadku, kiedy dane państwo przejmuje sprawę jednego ze swoich obywateli i występuje z jego skargą przeciwko innemu państwu. Niezależnie od tego Trybunał zajmuje się wydawaniem opinii o różnego rodzaju zagadnieniach prawnych ważnych dla organów lub organizacji wyspecjalizowanych ONZ. więcej»
Mikroślady
Są to niewidoczne lub słabo widoczne okiem nieuzbrojonym cząstki materii, które sprawca przestępstwa pozostawia na miejscu czynu, albo z miejsca tego na swoim ubiorze lub ciele wynosi. To definicja nieco uproszczona, ale dobrze oddaje istotę zagadnienia. Materialność mikrośladów pozwala na ich badanie [identyfikację] metodami naukowymi. więcej»
Molestowanie seksualne dzieci
Hasła "molestowanie" czy "molestowanie seksualne" na próżno szukać w wydanej w 2000 r. Wielkiej Encyklopedii Prawa. Nie powinno to dziwić, albowiem w języku polskim "molestowanie" tradycyjnie oznaczało takie zachowania, jak: prośby natrętne, zanudzanie prośbami czy naprzykrzanie się [por. Leksykon PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, W-wa 1972, s. 725]. Taką samą definicję znajdujemy w Słowniku wyrazów i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego. Przy okazji tej lektury możemy też dowiedzieć się, że łacińskie "moles" to po prostu ciężar, a "molestare" to tyle, co "być ciężarem, kłopotem" [Wł. Kopaliński, Słownik wyrazów i zwrotów obcojęzycznych, Wyd. Wiedza Powszechna, W-wa 1970 s. 495].więcej»
Monitoring wizyjny
Termin ten oznacza system ciągłej obserwacji, określonej przestrzeni otwartej, miejsca lub rzeczy przy pomocy kamer i innych urządzeń technicznych w celu niedopuszczenia do spowodowania możliwej szkody przez potencjalnego sprawcę. Monitoring wizyjny jest jednym z elementów systemu zapobiegania przestępczości, chociaż równie dobrze może on służyć innym celom. Takim celem może być np. nadzór ruchu drogowego czy obserwacja warunków pogodowych. Ponieważ w systemach monitoringu obserwacja często połączona jest z rejestracją obrazu, może być on wykorzystany także do wykrywania sprawców przestępstw oraz udowodnienia im winy.więcej»
Narkotyki - karanie, leczenie?
Aspekty normatywne. Nikt rozsądny nie ma chyba wątpliwości, że zawsze lepiej jest zapobiegać niż karać. Podobnie lepiej leczyć niż karać. Te szczytne postulaty niestety nie zawsze są możliwe. Najlepsza profilaktyka nie jest czasem w stanie zabezpieczyć nas przed najgorszym nawet przestępstwem, a kara może w niektórych sytuacjach okazać się jedynym rozsądnym i sprawiedliwym sposobem potraktowania narkomana za popełnione przez niego przestępstwo. więcej»
Narkotyki - ustalanie stanu odurzenia
Prowadzenie pojazdu mechanicznego pod wpływem środka odurzającego stanowi przestępstwo określone w przepisie art. 178a § 1 i 2 KK. Karalne jest także wykonywanie w tym stanie wszelkich czynności związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych. Dotyczy to nastawniczych, dróżników kolejowych, policjantów kierujących ruchem na skrzyżowaniu itp. Odpowiedzialności karnej podlega tez dyspozytor, który dopuszcza do ruchu na drogach publicznych osobą prowadzącą pod wpływem środka odurzającego pojazd mechaniczny. Stan odurzenia jest też okolicznością zaostrzającą karalność sprawcy wypadku komunikacyjnego.więcej»
Nerwice jako problem śledztwa
W tradycyjnej polskiej psychiatrii sądowej panowała raczej zgoda co do tego, że nerwice nie mają wpływu na zdolność rozpoznania znaczenia czynu oraz nie znoszą możliwości kierowania postępowaniem człowieka. W konsekwencji więc rozpoznanie nerwicy nie dawało podstaw do uznania, że osoba dotknięta zaburzeniem tego rodzaju znajdowała się w stanie zniesionej lub ograniczonej w stopniu znacznym poczytalności. więcej»
Nielegalne przekroczenie granicy państwowej
W świetle obowiązującego prawa granicę państwową można przekroczyć tylko w miejscu do tego przeznaczonym oraz na podstawie dokumentów uprawniających do jej przekroczenia. Przekroczeniem granicy jest jej pokonanie w każdy możliwy sposób: pieszo, pociągiem, samochodem, statkiem czy samolotem. Dokument uprawniający do przekroczenia granicy musi być autentyczny, a więc wydany przez właściwy urząd uprawnionej osobie. Zwykle jest to paszport, także dyplomatyczny, dowód osobisty, w niektórych sytuacjach konieczna może być wiza.więcej»
Nieletni sprawcy czynów karalnych
Zagadnienia związane z postępowaniem w stosunku do nieletnich znajdują głównie uregulowanie w przepisach ustawy z dnia 26 października 1982 roku - o postępowaniu w sprawach nieletnich. W szczególnych jednakże sytuacjach zastosowanie mogą mieć także przepisy kodeksu karnego.więcej»
Niemcy - przesłuchanie WIP-ów
Niemiecki kodeks postępowania karnego już od dawna zawiera przepisy precyzyjnie regulujące procedury związane z przesłuchaniem w charakterze świadków najważniejszych osób w Państwie. Z uwagi na zaistniałą sytuację w Polsce negatywnie wpływającą na ocenę najważniejszych instytucji państwowych, w tym niezawisłości i niezależności organów wymiaru sprawiedliwości, godnym uwagi jest przyjrzenie się jak nasi zachodni sąsiedzi poradzili sobie z tym problemem.więcej»
O karze śmierci - dylematy
Dyskusja i spory na temat kary śmierci nie ustają co najmniej od trzech stuleci. Kluczowe argumenty zwolenników i przeciwników w zasadzie od zawsze pozostają takie same. Wydaje się, że na gruncie etyki, filozofii czy socjologii nigdy nie uda się sporu rozstrzygnąć w sposób jednoznacznie zadowalający. Wielcy Kościoła bardzo wyraźnie deklarują swój negatywny stosunek do takiej kary. Jednocześnie w katechizmie Kościoła Katolickiego ciągle uznawana jest ona w kilku sytuacjach za usprawiedliwioną. Uwagę zwraca też fakt, że kara śmierci krytykowana jest najbardziej radykalnie tam, gdzie się ją faktycznie stosuje, a "akceptowana" i postulowana w tych systemach prawnych, w których została zniesiona.więcej»
Odpowiedzialność reprezentacyjna
Termin ten określa historyczną już dzisiaj zasadę odpowiedzialności karnej. Jej istota wynikała z ryzyka sprawowania władzy, co oznaczało, że w przypadku naruszenia w mieście porządku i dopuszczenia do powstania strat materialnych lub uszczerbku na zdrowiu, osoby sprawujące zarząd podlegały ukaraniu. Jak podaje Bartłomiej Kozłowski, "ten rodzaj odpowiedzialności władz miejskich za panujący w mieście porządek opierał się na teorii, że wszelkie zakłócenia panującego w mieście porządku są wynikiem zaniedbania obowiązków przez jego władze. Do jej zastosowania nie było konieczne wykazanie jakiejkolwiek winy indywidualnej, choćby jedynie w postaci niedbalstwa. Obiektywny fakt, że w mieście doszło do rozruchów, w wyniku których ucierpiała własność kościoła katolickiego, był sam w sobie wystarczającym powodem do tego, by ukarać burmistrzów".więcej»
Oględziny i badanie osoby
Prawie 100 lat temu jeden z ojców polskiej medycyny sadowej Profesor Leon Wachholz wypowiedział pogląd, że "czynność sędziego śledczego, zdążająca do stwierdzenia istoty czynu, o który w danym wypadku chodzi, polega na dokonaniu tzw. oględzin. Oględziny te stają się sądowo-lekarskimi wtedy, gdy sędzia dokonuje ich przy pomocy lekarza znawcy. Lekarz wykonuje oględziny w obecności i pod kierownictwem sędziego śledczego [L. Wachholz, Medycyna sądowa, Nakład Gebethnera i Wolffa, Kraków 1925 s.7-8]. W kształtowaniu koncepcji tej czynności dowodowej wypowiedź ta odcisnęła swoje piętno na wiele lat.więcej»