Ciekawie... nie tylko o prawie

Dział redagowany przez prokuratora Jana Wojtasika

zapoznaj się z zasadami dot. [ cytowania strony ]

Symulacja zaburzeń psychicznych
Symulować można każdą chorobę. Jednak chyba najczęściej osoby zainteresowane z jakiś powodów wprowadzeniem w błąd sądu czy prokuratora symulują zaburzenia psychiczne. Znany psychiatra sądowy J. Przybysz przypomniał niedawno opinię XVI-wiecznego medyka P. Zacchiasa, wg którego "nie ma choroby, której symulacja byłaby łatwiejsza i powszechniejsza niż choroba psychiczna". więcej»
Szkic miejsca zdarzenia
Oko kamery filmowej i aparatu fotograficznego widzi wszystko. Tej zalety technicznego dokumentowania obrazu miejsca przestępstwa nie da się przecenić. Czytelność obrazu uzyskana przy zastosowaniu nowoczesnych technik fotografowania i bogactwo utrwalanych szczegółów w niektórych sytuacjach czasem jednak nie wystarczają. Bogate tło może bowiem zacierać istotne ślady, a przede wszystkim ich wzajemny układ. To tłumaczy konieczność posługiwania się szkicami, planami, a czasem nawet mapami, jako załącznikami do protokołu oględzin miejsca, osoby, zwłok czy rzeczy.więcej»
Ślady kryminalistyczne
W kryminalistyce naukowej pojęcie "śladu" należy do kluczowych. Śladem jest bowiem wszelka zmiana rzeczywistości mająca lub mogących mieć związek ze zdarzeniem będącym przedmiotem postępowania karnego i pozwalająca bezpośrednio lub po przeprowadzeniu ekspertyz na wysunięcie wniosków o charakterze tego zdarzenia, jego okolicznościach i skutkach. Mówiąc inaczej, śladem może być każda pozostałość po zdarzeniu, którą kryminalistyk potrafi spostrzec i wykorzystać dla realizacji celów postępowania karnego, w tym ustalenia czy doszło do popełnienia przestępstwa i kto jest jego sprawcą. więcej»
Śledztwo - nauka czy sztuka?
Wątpliwości takich nie mieli znawcy zagadnień kryminalistycznych 100 lat temu. Zdzisław Uniszewski w monografii poświeconej przeszukaniu przytacza opinię dra Gustawa Groegera z 1913 r., z której wynika, ze "wiedza kryminalistyczna była pierwotnie sztuką, której tajniki - jak dawniej wielu innych sztuk /np. malarstwa/ - znane były tylko osobom wtajemniczonym, już tę sztukę praktycznie wykonującym, tj. policji i sędziom śledczym" [patrz: Z. Uniszewski, Przeszukanie. Problematyka kryminalistyczna, Wyd. NERITON, W-wa 2000 s. 214]. więcej»
Świadek koronny
Świadek koronny Należy niewątpliwie do tych instytucji prawa karnego, które wzbudzają najwięcej kontrowersji. Jest tak zapewne dlatego, że status świadka koronnego otrzymuje przestępca, często bardzo niebezpieczny, który w zamian za szczerą do bólu prawdę o wyczynach kolegów z gangu i swoich, otrzymuje od uprawnionych organów państwa gwarancję bezkarności, a czasem także gwarancję bezpiecznego i dostatniego życia w przyszłości.więcej»
Świadek w postępowaniu karnym
Świadek w postępowaniu karnym, czyli dać świadectwo prawdzie. Rola świadków w procesach karnych zawsze była istotna. Nie zmniejszyły jej spostrzeżenia nawet tak znaczących postaci, jak żyjący na przełomie XVIII i XIX w. Jeremiasz Bentham - prekursor pozytywizmu prawniczego i zarazem filozof, który doszedł do wniosku, że "najbardziej błahy interes /.../ może skłonić świadka do złożenia całkiem fałszywego zeznania" [patrz: J. Bentham, Traktat o dowodach sądowych, Wyd. TSiP w Gnieźnie, s. 49, bez daty wydania].więcej»
Tajemnica śledztwa
W ślad za popularnym autorem thrillerów, uwagi o problemie zawartym w tytule warto zacząć od pytania komisarza policji miasta Bostonu, które trudno uznać za wyłącznie retoryczne: ''Jeśli wokół sprawy podniesie się zgiełk, jeśli prasa, jak to ma w zwyczaju, nie pozostawi suchej nitki na metodach naszego śledztwa, to co wówczas będzie można odkryć?'' [patrz: M. Pearl, Klub Dantego, Wyd. Literackie, K-w 2005 s. 25]więcej»
Tanatologia sądowo - lekarska
Tanatos była grecką boginią śmierci. Współcześnie rozumiana dziedzina wiedzy medycznej o śmierci wywodzi swoją nazwę od jej imienia. Medycyna sądowa nie ma wyłączności na zajmowanie się badaniem procesów umierania. Procesy te są przedmiotem zainteresowania np. patomorfologii, a ostatnio zwłaszcza transplantologii. Nie ulega jednak wątpliwości, że dorobek medycyny sądowej jest w tej mierze największy. Jego źródłem jest doświadczenie gromadzone od kilkuset już lat i pogłębiona refleksja naukowa nad zjawiskiem śmierci - nieuchronnym przeznaczeniem każdej żywej istoty. więcej»
Teoria neutralizacji
Pod tym pojęciem kryminolodzy rozumieją efekt procesów myślowych sprawców przestępstw, którzy pomimo poczucia związku z obowiązującym systemem prawnym w świadomości swojej znajdują szczególne powody do usprawiedliwienia łamania prawa. Techniki neutralizowania własnej winy mogą być bardzo różne.więcej»
Toksykologia sądowo - lekarska
Jest dyscypliną naukową opartą na trzech filarach: medycynie sądowej, chemii analitycznej i toksykologii ogólnej. Pod tym ostatnim pojęciem rozumiemy naukę o truciznach i ich działaniu na organizm ludzki. Przedmiotem toksykologii sądowo-lekarskiej jest ustalanie przyczyny zgonu w przypadku podejrzenia śmierci z zatrucia. więcej»
Tortury
Tortury Kiedyś były podstawową metodą zdobywania dowodów przez urzędników wymiaru sprawiedliwości. Długo uważano je za skuteczną broń w ściganiu przestępców, a w niektórych systemach prawnych zasady stosowania tortur podniesiono nawet do rangi kodeksowej. Zapewne najbardziej klasyczny przykład stanowi tu "Constitutio Criminalis Carolina", czyli szesnastowieczny niemiecki kodeks karny popularnie określany jako "krwawa Karolina". więcej»
Traseologia kryminalistyczna
Traseologia zajmuje się identyfikacją śladów pozostawionych przez ludzi, zwierzęta i różne urządzenia podczas przemieszczania się z jednego miejsca na drugie. Obecnie najczęściej przedmiotem badań traseologów są ślady obuwia oraz pojazdów mechanicznych.więcej»
Traumatologia sądowo-lekarska
Kultura i dorobek naukowy starożytnej Grecji bardzo mocno wycisnęły swe piętno na naszej współczesności. Pojęcia znane Arystotelesowi czy Hipokratesowi nie są obce dzisiejszym specjalistom z zakresu kryminalistyki czy medycyny sądowej. Jednym z nich jest modna i często nawet używana w języku potocznym "trauma". Słowo to oznacza w języku polskim wszelkiego rodzaju uraz. Od niego też wzięła swoją nazwę traumatologia, czyli nauka o urazach. Dokładniej, traumatologia to dział medycyny sądowej, którego przedmiotem jest badanie przyczyn, mechanizmów i skutków urazów.więcej»
Trucicielstwo
Ciągnie się za ludzkością od czasów najdawniejszych. Arsen - metaliczną truciznę znali starożytni Grecy i Rzymianie. Największą karierę ten wynalazek arabskiego alchemika zrobił jednak w średniowieczu. Nie ma smaku, nie wydziela zapachu.więcej»
Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich [TSWE] i Sąd I Instancji Wspólnot Europejskich [SPI]
Członkowstwo w UE wiąże się z zaakceptowaniem zasady, że prawu wspólnotowemu przysługuje przymiot pierwszeństwa przed prawem krajowym. Oznacza to, w poszczególnych państwach prawo powinno być stanowione i stosowane w sposób jednolity. więcej»
Uduszenie gwałtowne - pojęcie i zarys systematyki
Uduszenie gwałtowne jest to skutek działania zewnętrznego czynnika fizycznego powodującego mechaniczne uniemożliwienie wymiany gazowej tj. przenikania tlenu do krwi. Istota uduszenia polega więc na wstrzymaniu dopływu krwi utlenowanej do mózgu, a rezultacie do utraty świadomości i następnie do nieodwracalnych zmian w korowych ośrodkach mózgowych oraz śmierci.więcej»
Ujęcie sprawcy przestępstwa
Niektórzy utożsamiają je z zatrzymaniem, inni widzą w nim przede wszystkim akt uprawnionej obywatelskiej samoobrony przed bezprawnym działaniem sprawcy przestępstwa. Wśród znawców tematu panuje natomiast zgoda, co do tego, że ujęcie - w przeciwieństwie do zawiadomienia o wiadomym fakcie przestępstwa - nie stanowi ani prawnego ani obywatelskiego obowiązku. Prawo ujęcia gwarantuje natomiast bezkarność każdemu, kto podejmie się schwytania sprawcy przestępstwa w chwili dokonywania tego czynu lub tuż po jego popełnieniu. Zachowanie dozwolone nie może być bowiem jednocześnie karalne nawet wówczas, gdy formalnie wyczerpuje znamiona czynu zabronionego.więcej»
Umorzenie postępowania karnego
Najkrótsza, ale chyba zarazem najbardziej trafna ze znanych mi definicji umorzenia wskazuje, że jest to zakończenie postępowania w określonej sprawie z powodu jego niedopuszczalności lub bezprzedmiotowości [por. Nowy Leksykon PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, W-wa 1998 s. 1838]. Umorzenie oznacza, że w danej sprawie nie będzie kontynuowane rozpoczęte już postępowanie i to niezależnie od tego, czy znajduje się ono jeszcze na etapie dochodzenia lub śledztwa czy też wniesiono już akt oskarżenia.więcej»
Ustalanie czasu śmierci
Ustalanie czasu śmierci Zagadnienie to pozostaje w polu uwagi zarówno kryminalistyków, jak i medyków sądowych. Nie tylko z uwagi na potrzeby procesu karnego, ale także np. prawa spadkowego, cywilnego czy administracyjnego. W sprawach o zabójstwa na czoło wysuwają się dwa zagadnienia. Pierwsze wiążące się z dłuższym przedziałem czasu i dotyczące problematyki przedawnienia. Drugim jest kwestia alibi jako dowodu nieobecności podejrzanego na miejscu zbrodni w chwili jej popełnienia i weryfikacji jego prawdziwości.więcej»
Ustalenie tożsamości oskarżonego
Ustalenie tożsamości oskarżonego należy do podstawowych celów postępowania przygotowawczego i to nie niezależnie od tego, czy prowadzone ono jest w formie śledztwa czy dochodzenia. Zasada trafnej represji nie wymaga, żeby odpowiedzialność karną poniósł ktokolwiek, ale żeby był to sprawca przestępstwa. Ustalenie tożsamości to stwierdzenie, że imię i nazwisko oraz inne dane identyfikujące konkretną osobę są autentyczne. więcej»