Precedensy - Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Prawo do grobu/ pochowanie zwłok/ ekshumacja/ właściwość sądu powszechnego

Precedensy. Sprawy różne

Tytuł:: Prawo do grobu/ pochowanie zwłok/ ekshumacja/ właściwość sądu powszechnego
Wyrok:: Wyrok WSA w Białymstoku z dnia 2 lutego 2006 r., sygn. II SA/Bk 728/2005
Treść:: Ewentualny spór między osobami, którym przysługuje prawo pochowania zwłok i prawo ekshumacji (bo art. 15 ust. 1 pkt 1 odsyła do art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych), nie może być rozstrzygnięty w postępowaniu administracyjnym. Prawo pochowania zwłok osoby zmarłej (wraz z prawem do ekshumacji) oraz pamięć o niej stanowi bowiem dobro osobiste, chronione przepisami prawa cywilnego (art. 23 i 24 k.c.), a do ochrony dóbr osobistych powołany jest sąd powszechny cywilny.

[…] Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295) ekshumacja zwłok może być dokonana na umotywowaną prośbę osób uprawnionych do pochowania zwłok za zezwoleniem właściwego inspektora sanitarnego. Osobami uprawnionymi do pochowania zwłok w świetle art. 10 ust. 1 ww. ustawy są członkowie najbliższej pozostałej rodziny osoby zmarłej, a mianowicie: małżonek, krewni zstępni, krewni wstępni, krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa, powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.

W tym miejscu nadmienić należy, że w kwestii interpretacji treści art. 10 ww. ustawy, judykatura zajęła dwa odmienne stanowiska a mianowicie w wyroku z dnia 7 czerwca 1966 r., I CR 346/65 Sąd Najwyższy stwierdził, że przedmiotowa regulacja nie zastrzega na rzecz pewnych osób prawa do pochowania zwłok z pierwszeństwem przed prawem innych osób (miejsce publikacji LEX 5998), natomiast już w wyroku z dnia 25 września 1972 r., II CR 353/72 Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że przepis art. 10 ust. 1 ustala kolejność osób uprawnionych do pochowania zwłok; stwierdzając, iż prawo pochowania zwłok danej osoby przysługuje osobie wymienionej w dalszej kolejności (np. krewnym w linii bocznej) dopiero wtedy, gdy brak jest osoby wymienionej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta prawa tego nie chce lub nie może wykonać.

[…] Pozostawiając poza przedmiotem rozważań kwestię czy kolejność uprawnionych do pochowania zwłok wymieniona w art. 10 ust. 1 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, jest równoznaczna z ustaleniem pierwszeństwa prawa małżonka i zstępnych przed pozostałymi krewnymi, należy wskazać, że nie ma wątpliwości co do tego, że ewentualny spór między osobami, którym przysługuje prawo pochowania zwłok i prawo ekshumacji (bo art. 15 ust. 1 pkt 1 odsyła do art. 10 ust. 1 ustawy), nie może być rozstrzygnięty w postępowaniu administracyjnym. Prawo pochowania zwłok osoby zmarłej (wraz z prawem do ekshumacji) oraz pamięć o niej stanowi bowiem dobro osobiste, chronione przepisami prawa cywilnego (art. 23 i 24 k.c.), a do ochrony dóbr osobistych powołany jest sąd powszechny cywilny.

Prawo osobiste do zmiany miejsca spoczywania zwłok jest prawem wspólnym wszystkich żyjących członków najbliższej rodziny zmarłego. Z istoty tej wspólności wynika, że do zmiany powyższej wymagana jest zgoda wszystkich uprawnionych (zob.: wyrok SN z 25 kwietnia 1966 r., II CR 106/66, LEX nr 5977).

W wypadku sporu między osobami, którym przysługuje prawo ekshumacji, osoba uprawniona do niej, może zatem skutecznie domagać się zobowiązania innej osoby uprawnionej do złożenia stosownego oświadczenia woli (zob.: wyrok SN z dnia 7 czerwca 1966 r., I CR 346/65).

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że jej stan faktyczny dotyczy sporu między osobami, którym przysługuje prawo ekshumacji zwłok Tomasza W. A mianowicie z jednej strony występuje Helena W. - matka zmarłego, która chce dokonać ekshumacji zwłok syna w celu przeniesiona ich do grobu rodzinnego w obrębie cmentarza w W. M., z drugiej strony zgłaszający sprzeciw wobec wniosku Heleny W., żona zmarłego - Elżbieta W. i jego dzieci - Edyta i Paweł W.

Mając na uwadze powyższe rozważania należy uznać, że rozstrzygnięcie zaistniałego sporu może nastąpić jedynie na drodze procesu cywilnego toczącego się na skutek powództwa o zobowiązanie do złożenia stosownego oświadczenia woli - (art. 23 i 24 w zw. z art. 64 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 1047 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego).
Żródło:: System Informacji Prawnej LEX a Wolters Kluwer business "Lex dla sędziego i prokuratora"