Precedensy - Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Fałszerstwo dokumentu/ poświadczenie nieprawdy/ odpowiedzialność biegłego

Precedensy. Sprawy karne - prawo karne materialne

Tytuł:: Fałszerstwo dokumentu/ poświadczenie nieprawdy/ odpowiedzialność biegłego
Wyrok:: Wyrok SN z dnia 7 grudnia 2001 r., sygn. IV KKN 563/97
Treść:: Odpowiedzialność karna biegłego za przestępstwo tzw. fałszu intelektualnego dotyczy poświadczenia faktów, które poddają się weryfikacji z punktu widzenia ich prawdziwości lub fałszu, natomiast nie obejmuje samych ocen. […] Biegły sądowy i zarazem rzeczoznawca jest niewątpliwie osobą upoważnioną do poświadczenia okoliczności mających znaczenie prawne. Upoważnienie to wynika z treści przepisów prawnych, określających kryteria, jakie powinni spełniać zarówno biegli sądowi, jak i rzeczoznawcy majątkowi oraz jakie mają oni kompetencje (zob. § 4, 12, 14 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 czerwca 1987 r. w sprawie biegłych sądowych i tłumaczy przysięgłych, Dz.U. Nr 18, poz. 112 ze zm.; art. 42, 43, 44, 45 – ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne, jedn. tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086 ze zm.; art. 174, 175, 177 – ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, jedn. tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 46, po. 543 ze zm.; § 4 – 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 sierpnia 1998 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, dotyczących działalności zawodowej, Dz.U. Nr 115, poz. 745). Przed wpisaniem na listę biegłych oraz na listę rzeczoznawców kandydujące osoby muszą wykazać się posiadaniem teoretycznych i praktycznych wiadomości specjalnych z danej dziedziny nauki, techniki, sztuki lub rzemiosła. Zgodnie z rotą przyrzeczenia składanego przez biegłych sądowych, powierzone im obowiązki mają wykonywać z całą sumiennością i bezstronnością, stosownie zaś do art. 175 ust. 1 powołanej ustawy o gospodarce nieruchomościami, rzeczoznawca majątkowy jest zobowiązany do szacowania nieruchomości przestrzegając zasad etyki zawodowej oraz zasad wynikających z przepisów prawa i standardów zawodowych, ze szczególną starannością właściwą dla charakteru tych czynności, a także z bezstronnością przy wycenie nieruchomości. Biegły rzeczoznawca, zgodnie z przyznanymi mu uprawnieniami, stwierdza lub potwierdza pewne wartości majątkowe, a jego elaboraty szacunkowe (opinie) mają znaczenie prawne w obrocie prawnym i są wykorzystywane w różnych postępowaniach przez strony i urzędy. […] W niniejszej sprawie jeden z elaboratów szacunkowych, opracowanych przez oskarżonego Mariana F., doprowadził Bank Polska Kasa Opieki SA – Oddział w K. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w związku z udzieleniem poręczenia i w rezultacie do poniesienia szkody w znacznych rozmiarach. W świetle powołanych unormowań oraz okoliczności sprawy nie do przyjęcia jest zatem wywód sądu a quo , iż opinia nierzetelna, zawyżająca wartość nieruchomości, sporządzona dla osoby prywatnej, nie jest poświadczeniem nieprawdy w rozumieniu art. 266 § 1 d.k.k. Na temat kryteriów podmiotowych i przedmiotowych przestępstwa tzw. fałszu intelektualnego wypowiadał się wielokrotnie Sąd Najwyższy, wskazując w szczególności, kto może być podmiotem tego przestępstwa, jakie cechy powinien mieć dokument, na czym polega poświadczenie nieprawdy oraz jaki jest zakres penalizacji objętej tymże typem przestępstwa (zob.: uchwała z dnia 12 marca 1996 r., I KZP 39/95, OSNKW 1996, z. 3–4, poz. 17; wyrok z dnia 24 października 1996 r., V KKN 147/96, OSNKW 1997, z. 1–2, poz. 8; wyrok z dnia 9 października 1996 r., V KKN 63/96, OSP 1998, z. 7–8, poz. 147 wraz z glosą aprobującą J. Piórkowskiej-Flieger; uchwała z dnia 21 sierpnia 1992 r., I KZP 30/92, OSNKW 1992, z. 9–10, poz. 64; wyrok z dnia 3 grudnia 1997 r., V KKN 296/96, Prok. i Pr. 1998, z. 4, poz. 6; wyrok z dnia 30 września 1999 r., II KKN 277/97, Prok. i Pr. 2000, z. 4, poz. 5; postanowienie z dnia 15 kwietnia 1999 r., I KZP 5/99, Prok. i Pr. 1999, z. 6, poz. 7 wraz z glosą krytyczną B. Mik – Prok. i Pr. 2000, z. 3, s. 91–98; wyrok z dnia 25 października 2001 r., III KKN 76/99, niepubl.). Prezentowany w judykatach Sądu Najwyższego kierunek interpretacji jest w zasadniczych kwestiach zgodny z poglądami przedstawicieli nauki (zob.: A. Zoll w: K. Buchała, A. Zoll: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. 1, Kraków 1998, s. 639–640; L. Gardocki: Prawo karne, Warszawa 1998, s. 294–295; W. Wolter w: I. Andrejew, W. Świda, W. Wolter: Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973, s. 383–384; A. Marek: Prawo karne, Warszawa 2000, s. 691; O. Górniok w: O. Górniok, S. Hoc, S. Przyjemski: Kodeks karny. Komentarz, t. III, Gdańsk 1999, s. 332–333; W. Wróbel w: G. Bogdan, K. Buchała, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, M. Rodzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll: Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t. 2, Kraków 1999, s. 1038–1041). Biegły sądowy lub rzeczoznawca, z racji pełnionej funkcji i posiadanych uprawnień, nie działa we własnym imieniu i we własnej sprawie, a w sytuacji, gdy wydaje on opinię, co najmniej godząc się z jej nierzetelnością, tym samym poświadcza w niej nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne. Może więc być podmiotem przestępstwa określonego w art. 271 § 1 k.k. (art. 266 § 1 d.k.k.), jeżeli swoim zachowaniem wyczerpuje jego znamiona, a jednocześnie nie bierze bezpośredniego udziału w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy. Należy jednak podkreślić, że odpowiedzialność karna biegłego za przestępstwo tzw. fałszu intelektualnego dotyczy poświadczenia faktów, które poddają się weryfikacji z punktu widzenia ich prawdziwości lub fałszu, natomiast nie obejmuje samych ocen. Jeżeli zaś biegły lub rzeczoznawca przedstawia fałszywą opinię mającą służyć za dowód w postępowaniu sądowym albo w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, ponosi wówczas odpowiedzialność karną na podstawie art. 233 § 4 k.k.
Żródło:: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa nr 2002 poz. 17

Zobacz również: