Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Powszechnie słowo to oznacza uznanie czegoś za właściwe, dobre, godne poparcia, pochwałę czegoś, zgodę na coś, przyzwolenie. W powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury termin "aprobata" oznacza jednak szczególną formę nadzoru służbowego prokuratora przełożonego nad prokuratorem podwładnym.

Zagadnienie aprobaty związane jest z jednej strony z odpowiedzialnością kierowników poszczególnych jednostek tj. prokuratorów apelacyjnych, okręgowych i rejonowych za prawidłową i sprawną realizację zadań służbowych. Z tego tytułu przełożony może żądać relacji o przebiegu czynności w poszczególnych sprawach i w razie potrzeby wydawać polecenia co do kierunków postępowania, a nawet treści czynności.

Z drugiej strony, przepisy ustrojowe prokuratury zawierają gwarancję niezależności prokuratora przy wykonywaniu przez niego czynności określonych w przepisach poszczególnych ustaw. Warto podkreślić, że czynności te prokurator wykonuje samodzielnie i to on przede wszystkim odpowiada za ich treść i formę. Prokurator także podpisuje sporządzone przez siebie pisma z zakresu zleconych mu czynności, a wyjątki od tej zasady są ściśle określone.

Instytucja aprobaty należy do tego rodzaju wyjątków. Jej podstawowym celem jest zapewnienie jednolitości działania prokuratorów tej samej jednostki organizacyjnej oraz zapewnienie systematycznej poprawy poziomu ich pracy. Z tego też powodu zasadą jest aprobata wszelkich decyzji kończących postępowanie przygotowawcze [akty oskarżenia, umorzenia, zawieszenia, odmowy wszczęcia] oraz środków odwoławczych [apelacje, sprzeciwy] sporządzanych przez asesorów. Praca asesorów z racji ich małego doświadczenia zawodowego, często będących po pozaetatowej aplikacji, bezsprzecznie wymaga szczególnego zainteresowania przełożonych. Tych kandydatów na prokuratorów czeka ponadto ocena poziomu przygotowania do funkcji prokuratora i każda wiedza o postępie w tym zakresie ma znaczenie.

Jednak prokurator przełożony posiada uprawnienie do wprowadzenia i ustalenia zakresu aprobaty w podległej mu jednostce z zakresie, w jakim uzna to za konieczne także wobec prokuratorów [§51 ust. 1 regulaminu p.j.o. prok.]. Tego rodzaju aprobata może mieć charakter przedmiotowy i obejmować decyzje określonego rodzaju. Przykładem aprobaty przedmiotowej może być konieczność uzyskania każdorazowo akceptacji przełożonego na odstąpienie od złożenia wniosku o tymczasowe aresztowanie podejrzanego o dokonanie zbrodni. Z zasady aprobacie powszechnej podlegają wnioski o wymiar kary, zgoda podejrzanego na dobrowolne poddanie się karze i wywiedzenie apelacji od wyroku sądu.

Aprobata podmiotowa oznacza poddanie się jej rygorom przez niektórych tylko prokuratorów. Zwykle obejmuje się nią prokuratorów popełniających oczywiste błędy prawne co do istoty rozstrzygnięcia, albo mających problemy z rzeczowym i poprawnym pod względem językowym uzasadnieniem słusznej decyzji. Zarządzenie o objęciu aprobatą podlega uchyleniu po ustaniu przyczyny powodującej jej wprowadzenie.

Formalnym wyrazem aprobaty jest zamieszczenie na rękopisie albo kopii maszynowej lub wydruku komputerowym adnotacji o tym fakcie. Aprobant ma przy tym obowiązek złożenia podpisu wraz z datą i dodatkowo odciśnięcia własnej pieczęci służbowej. Analogiczna forma obowiązuje w przypadku odmowy aprobaty. W takim przypadku dodatkowo jednak należy na piśmie podać powody odmowy aprobaty i udzielić wskazówek co do sposobu załatwienia sprawy lub usunięcia stwierdzonych uchybień.

W razie konieczności podjęcia decyzji w terminie uniemożliwiającym uzyskanie aprobaty, prokurator podlegający aprobacie decyduje samodzielnie, a o zajętym stanowisku powiadamia bez zbędnej zwłoki przełożonego lub zwierzchnika. Przypadki tego rodzaju w praktyce najczęściej zdarzają się na etapie postępowania sądowego w sytuacji istotnej zmiany pierwotnego stanu dowodowego sprawy.

Ustalone przez regulamin wewnętrznego urzędowania zasady sprawowania i dokumentowania aprobaty zapewniają pełną, ale tylko wewnętrzną, transparentność kształtowania decyzji podlegających tej procedurze i umożliwiają ustalenie kto i w jakim zakresie oraz z jakiego tytułu wpłynął na jej treść. Należy jednak pamiętać, że wyjednanie aprobaty nie oznacza przeniesienia odpowiedzialności za podjętą decyzję na przełożonego czy innego aprobanta. Decyzja ta pozostaje w dalszym ciągu decyzją prokuratora, który ją firmuje i podpisuje.

W przypadku uznania, że nie może on z jakiegokolwiek powodu swego autorstwa akceptować, prokuratorowi takiemu przysługuje prawo pisemnego zażądania wyłączenia go od wykonania czynności lub udziału w sprawie. Żądanie takie powinno zawierać uzasadnienie. Prokurator przełożony, który nie uwzględnił żądania prokuratora zmiany polecenia lub wyłączenia go od wykonania czynności albo od udziału w sprawie, przejmuje odpowiedzialność służbową za treść czynności [§ 17 regul. p.j.o. prok.]

Fakt sprawowania aprobaty i zakres ewentualnej ingerencji w treść aprobowanego dokumentu nie jest podawany do wiadomości stron i innych uczestników postępowania. Dokumentacja aprobaty gromadzona jest w aktach podręcznych prokuratora. Dodajmy na koniec, że w codziennej praktyce prokuratur aprobata, poza asesorami i wnioskami o wymiar kary ma niezbyt częste zastosowanie, a uwaga ta odnosi się zarówno do jej przedmiotowej jak i podmiotowej postaci. [j.w.]