Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Istota takiego ustalenia sprowadza się do określenia poziomu zawartości alkoholu we krwi osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia w momencie popełnienia czynu. Podstawowym sposobem takiego określenia jest przeprowadzenie chemicznej analizy krwi pobranej przez fachowego pracownika służby zdrowia.

Pomimo wielu niedogodności ta klasyczna już dzisiaj metoda ma szereg zalet: każdorazowe przeprowadzenie badania lekarskiego w momencie pobrania krwi czy przechowywanie pobranej próbki krwi jeszcze pewien czas po dokonaniu analizy. Umożliwia to np. zweryfikowanie tezy o podmianie krwi przekazanej do badania. Kilkakrotne pobranie krwi w odpowiednim czasie umożliwia tez wyprowadzenie wniosku o stopniu nietrzeźwości w momencie zdarzenia w przypadku, kiedy czas pierwszego pobrania odbiegał kilka godzin od momentu badanego zdarzenia (badanie retrospektywne).

Wady metody chemicznej wynikają z niebezpieczeństwa zastosowania niewłaściwych środków dezynfekcji skóry, możliwości chociażby nieumyślnego uszkodzenia pojemników w transporcie czy negatywnego wpływu wysokiej temperatury w czasie długiego przechowywania.

W ostatnich latach, zwłaszcza do oceny stanu trzeźwości osób żywych coraz częściej zastosowanie znajdują metody pośredniej analizy krwi poprzez badanie powietrza wydychanego z płuc. Metody te są przede wszystkim łatwe w stosowaniu, nie wymagają angażowania personelu medycznego, a wynik uzyskuje się natychmiast. Precyzja analizy powietrza wydychanego przy pomocy urządzeń typu "Alkomat" czy "Alkotest 7110" jest bardzo wysoka i znacznie przewyższa precyzję takiej analizy przy pomocy metod klasycznej analizy chemicznej krwi. Przy prawidłowym zastosowaniu pomiaru alkomatem w zasadzie nie istnieje możliwość skutecznego zakwestionowania wskazanego wyniku. Urządzenia tej klasy, w przeciwieństwie do tzw. podręcznych analizatorów powietrza, posiadają zabezpieczenia konstrukcyjne gwarantujące swoistość i precyzję pomiaru. Uzyskany takim sposobem dowód jest w pełni wiarygodny w postępowaniu sądowym, co wyraźnie podkreślał w jednym ze swoich orzeczeń Sąd Najwyższy.

W celu uniknięcia zarzutów nierzetelności wyników zaleca się jednak jak najszybsze zbadanie stanu trzeźwości osoby zatrzymanej po wydarzeniu, jakie dało powód do badania. Pomiar z użyciem "Alkomatu" lub "Alkotestu 7110" powinien zawsze zostać powtórzony po upływie 15 minut od momentu pierwszego pomiaru. Zadbać należy też wykonanie bardzo głębokiego wydechu, co gwarantuje dopływ powietrza płucnego, a niektórych przypadkach np. zalegania w ustach resztek pokarmowych uprzednie dokładne wypłukanie jamy ustnej wodą.

Z różnych powodów, pobranie krwi czy zbadanie stanu trzeźwości metodą analizy pośredniej niezwłocznie po zdarzeniu nie jest niekiedy możliwe. W takich sytuacjach pomocna może się okazać metoda tzw. rachunku retrospektywnego. Jego istotą jest wyliczenie stężenia alkoholu w organizmie osoby w ustalonym czasie zdarzenia na podstawie wielkości tego stężenia stwierdzonej we krwi pobranej kilkakrotnie w pewnym przedziale czasu po zdarzeniu. Zwykle uważa się, że w momencie pobrania pierwszej próbki upływ czasu nie powinien być większy niż 5 - 7 godzin. Ważną przesłanką poprawności metody jest też wartość stężenia ustalonego laboratoryjnie dla tej próbki. Nie powinno być niższe niż 0,3 - 0,5 promille. Analiza próbek pobranych 30 i 60 min. później pozwoli na potwierdzenie fazy i ustalenie współczynnika osobniczej szybkości eliminacji alkoholu z organizmu. Metoda ta z natury nie może być uznana za precyzyjną. Czasem jednak ekspertyzy oparte na rachunku retrospektywnym i ocenione na tle pozostałych ustaleń faktycznych, np. relacji świadków potwierdzających spożywanie alkoholu, wypadają bardzo przekonująco. Istotnym wsparciem dla wiarygodności opinii jest pobranie równolegle z pierwszą próbką krwi, próbki moczu.

 
Mając do dyspozycji precyzyjną wiedzę o czasie i ilości oraz rodzaju alkoholu spożytego przez osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa, a także dysponując dokładnym czasem popełnienia czynu, można w przybliżeniu ustalić stężenie alkoholu we krwi sprawcy także w sytuacji, gdy nie był on poddany niedługo po zdarzeniu badaniu przy pomocy alkomatu, jak też nie pobrano od niego w późniejszym czasie ani krwi ani moczu.

Do względnej poprawności wyliczenia potrzebna jest wówczas znajomość masy ciała osoby opiniowanej. Wyliczenie tego rodzaju zwykle przeprowadzane jest dla dwóch skrajnych, teoretycznie możliwych wariantów: maksymalnego współczynnika rozmieszczenia alkoholu w organizmie i największej szybkości eliminacji oraz najmniejszego współczynnika rozmieszczenia i najmniejszej szybkości wydalania. Ustalenie, że najbardziej korzystny dla podejrzanego wynik wyliczenia wyraźnie przewyższa dolną granicę stanu nietrzeźwości, pozwala na przyjęcie tego stanu za udowodniony.

Osoby pobierające materiał do badania stanu nietrzeźwości w każdym przypadku mają obowiązek sporządzenia w staranny sposób kompletnej dokumentacji. Warto też wiedzieć, że zewnętrzne użycie alkoholu w celach terapeutycznych, np. do przemycia rany nie ma istotnego wpływu na wynik analizy krwi. Niektóre ciężkie stany cukrzycy mogą podnosić wynik chemicznej analizy krwi, ale w takich stanach chorobowych udział w ruchu komunikacyjnym kierowcy jest niedopuszczalny. Cukrzyca nie wpływa natomiast na wyniki pomiaru przy pomocy alkotestu. 


Jan WOJTASIK



Poprzednia aktualizacja:
2009.08.06
Ostatnia aktualizacja:
2011.04.18