Regional Prosecutor's Office in Zielona Góra

Żary. Prokuratura Rejonowa w Żarach prowadziła śledztwo w sprawie popełnienia przestępstwa bigamii z artykułu 206 kodeksu karnego przez obywateli polskich.

W toku postępowania przygotowawczego ustalono, że obecnie 62-letni mieszkaniec województwa podkarpackiego oraz 60-letnia mieszkanka powiatu żarskiego województwa lubuskiego, pozostając w prawidłowo zawartych związkach małżeńskich w Polsce wyjechali do Stanów Zjednoczonych Ameryki. W trakcie pobytu w USA zerwali oni kontakt z rodzinami w Polsce. W dniu 1 czerwca 2002 roku para zawarła związek małżeński przed Urzędnikiem Rejestrowym Urzędu Okręgowego w Hrabstwie Cook, Stan Illinois. 

4 lata później do Urzędu Stanu Cywilnego w Żarach wpłynął amerykański akt zawarcia tego małżeństwa wraz z wnioskiem o zarejestrowanie w księdze małżeństw tego Urzędu. Z załączonych do akt sprawy dokumentów wynika, że w dniu zawarcia małżeństwa oboje małżonkowie pozostawali we wspomnianych, prawidłowo zawartych wcześniej na terytorium Polski innych związkach małżeńskich.

Zgodnie z polskim prawem karnym zachowanie obu osób narusza przepis artykułu 206 polskiego kodeksu karnego, zgodnie z którym: Kto zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

W myśl regulacji zawartej w przepisie artykułu 111 § 1 polskiego kodeksu karnego warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia. Stąd dla określenia odpowiedzialności karnej podejrzanych za opisane przestępstwo bigamii konieczne było ustalenie czy analogiczne zachowanie jest przestępstwem również według amerykańskiego prawa karnego Stanu Illinois.

Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze skierowała do Departamentu Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej wniosek o udzielenie pomocy prawnej w przedmiotowej sprawie poprzez udzielenie odpowiedzi na pytanie: czy prawo karne Stanu Illinois penalizuje zachowanie polegające na zawarciu związku małżeńskiego, pomimo pozostawania w legalnym związku małżeńskim, a także czy podejrzani, uzyskali rozwody ważne w świetle prawa Stanu Illinois, a jeśli tak, to czy były to formalności wystarczające do wstąpienia w nowy związek małżeński, pomimo trwania w ważnych związkach małżeńskich w Polsce, bez narażenia się na popełnienie przestępstwa bigamii.

Na sporządzony przez Prokuraturę Okręgową wniosek, strona polska otrzymała decyzję odmowną. Jak się okazuje władze amerykańskie od 2009 roku właściwie nie wykonują wniosków o pomoc prawną w tych przypadkach. W przeciwieństwie do prokuratorów okręgu zielonogórskiego uznają, że przestępstwo bigamii jest czynem o znikomej szkodliwości społecznej.

Prokuratorzy amerykańscy uważają, że sprawa, w której Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze zwróciła się o pomoc prawną nie szkodzi społeczeństwu. Konsekwencją takiej postawy jest sytuacja, w której uznaje się, że nie jest koniecznym ściganie osób popełniających przestępstwo bigamii w USA.

Prokuratorzy z Prokuratury Rejonowej w Żarach, odmiennie niż ich koledzy z USA uważają, że przestępstwo bigamii pociąga za sobą szereg aspektów prawnych, nie tylko karnych, ale także, a może przede wszystkim: rodzinnych (jeżeli w związku bigamicznym pojawiają się dzieci) czy majątkowych, co uzasadnia ściganie sprawców tego rzadko spotykanego przestępstwa.

Podobnie jak w Polsce, także za oceanem, w kraju, które uchodzi za niezwykle otwarte i podążające z duchem czasu bigamia traktowana jest jednak jako występowanie przeciwko prawu i dobrym obyczajom. Możemy zatem jedynie przypuszczać, że odmowa udzielanie pomocy prawnej jest podyktowana względami ekonomicznymi (kosztami, choć naszym zdaniem niewielkimi, wykonania pomocy prawnej), a nie merytorycznymi.

W Polsce zjawisko bigamii nie jest powszechne. Według danych Komendy Głównej Policji: w 2009 roku - odnotowano 30 takich przypadków,  natomiast w 2010-19.