Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Precedensy. Sprawy cywilne

Tytuł:

Zachowek/ tajemnica bankowa/ uprawnione żądanie sądu

Wyrok:

Uchwała SN z dnia 7 grudnia 2006r., sygn., III CZP 88/06

Treść:

W sprawie o zachowek bank ma obowiązek udzielenia na żądanie sądu informacji stanowiących tajemnicę bankową. […] Obowiązek zachowania tajemnicy obciąża bank (podmiot obowiązku) i obejmuje w zasadzie "wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej" (zasięg przedmiotowy tajemnicy bankowej), "uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy" (czasowy zasięg tajemnicy - od chwili uzyskania informacji konfidencjonalnych przez bank; art. 104 ust. 1 Prawa bankowego z 1997 r.). Obowiązek zachowania tajemnicy wyłączony został w sytuacjach określonych w art. 104 ust. 2 Prawa bankowego. Obowiązek taki nie powstaje wobec kontrahenta banku (strony umowy bankowej) i innej osoby, której dotyczy (art. 104 ust. 4; tzw. beneficjenci tajemnicy bankowej), natomiast odnosi się do osób trzecich. Osoby trzecie mogłyby uzyskać informacje konfidencjonalne tylko na podstawie stosownego, pisemnego upoważnienia beneficjenta tajemnicy bankowej lub na mocy odpowiedniego upoważnienia przewidzianego w ustawie. Przepis art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. d Prawa bankowego wskazuje na to, że dostęp do informacji konfidencjonalnych ma tylko sąd (a nie np. uczestnicy postępowania spadkowego), postępowanie takie powinno już się toczyć w chwili wystąpienia do banku z żądaniem informacji (verba legis: "prowadzone postępowania spadkowe"). Wprawdzie w przepisie tym nie wspomina się o tym, jaki może być przedmiotowy zakres takich informacji (w art. 48 ust. 4 Prawa bankowego z 1989 r. chodziło o informacje dotyczące wkładów oszczędnościowych lub o informacje o obrotach i stanach rachunków osób fizycznych), to jednak należałoby przyjąć, że zapewniono tu dostęp sądu zasadniczo do informacji ogólnie oznaczonych w art. 104 ust. 1 Prawa bankowego z 1997 r. ("wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej"). W grę wchodzą zatem także informacje dotyczące istnienia umów rachunku bankowego, zawartych przez spadkodawcę, oraz informacje w zakresie obrotów i stanów tych rachunków w chwili otwarcia spadku. [….] W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego konstytucyjną zasadę ochrony dziedziczenia (art. 64 ust. 2 Konstytucji) odnosi się także do praw obligacyjnych związanych ze spadkiem, w tym zapisu i zachowku (por. przede wszystkim uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 1999 r., K 23/98). Podobny nurt szerszego ujmowania dziedziczenia można także zauważyć w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 1998 r., III RN 117/97, stwierdzono, że instytucja zachowku służy realizacji konstytucyjnych praw do ochrony dziedziczenia oraz ochrony rodziny. Skoro zachowek (niezależnie od jego postaci - art. 991 § 2 k.p.c.) można zatem uznać za formę dziedziczenia, wszystkie postacie zachowku, w tym też zachowek sprowadzający się do uzyskania przez uprawnionego sumy pieniężnej (tzw. wierzycielska postać zachowku), powinny korzystać z takiej samej ochrony prawnej, jaka odnosi się do dziedziczenia w znaczeniu ścisłym (art. 925 k.c.). Nie ma zatem dostatecznych powodów do zasadniczego różnicowania sytuacji prawnej spadkobiercy i uprawnionego do zachowku w zakresie dostępu sądu prowadzącego postępowanie spadkowe do informacji objętych tajemnicą bankową i dotyczących stanu masy spadkowej. Przy przyjęciu stanowiska, że bank może odmówić informacji konfidencjonalnych w sprawie o zachowek, w sytuacji w której prawo uprawnionego do zachowku zostało przez spadkodawcę częściowo uwzględnione (art. 991 ust. 2 k.c.), a uprawniony dochodziłby od zobowiązanego pozostałej części zachowku, takie zróżnicowanie mogłoby się pojawić z całą wyrazistością. Działoby się tak wówczas, gdyby uprawniony do zachowku uczestniczył jako spadkobierca w postępowaniu o dział spadku (art. 680 k.p.c.), a jednocześnie w pozostałym zakresie dochodził zachowku w procesie cywilnym (art. 991 § 1 k.c.). Nie ma bowiem wątpliwości co do tego, że postępowanie o dział spadku należy do postępowania spadkowego przewidzianego w art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. d Prawa bankowego z 1997 r. W rezultacie należałoby stwierdzić, że do "postępowania spadkowego" w rozumieniu tego przepisu zaliczyć należy także sprawy o zachowek i związku z tym sąd jest uprawniony do żądania od banku ujawnienia informacji stanowiących tajemnicę bankową. [….]

Żródło:

System Informacji Prawnej LEX a Wolters Kluwer business "Lex dla sędziego i prokuratora"