Precedensy - Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Akcyza/ posiadanie znaków akcyzy/ faktyczne władanie wyrobami

Precedensy. Sprawy gospodarcze

Tytuł:: Akcyza/ posiadanie znaków akcyzy/ faktyczne władanie wyrobami
Wyrok:: Uchwała SN z dnia 14 października 1999 r., sygn. I KZP 32/99
Treść:: Zakres pojęcia posiadania, stanowiącego znamię przestępstwa określonego w art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 2 grudnia 1993 r. o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy (Dz.U. Nr 127, poz. 584 ze zm.), nie jest ograniczony do posiadania samoistnego lub zależnego w rozumieniu art. 336 k.c., lecz obejmuje każde faktyczne władanie wyrobami, w tym również wykonywane za kogo innego. […] Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów zwrócił na wstępie uwagę na powody, z jakich ustawodawca zdecydował o kryminalizacji czynów określonych w art. 20-24 ustawy akcyzowej. Została ona uchwalona po upływie kilku miesięcy od wejścia w życie fundamentalnej dla finansów państwa ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 ze zm.). Reguluje szczegółowo zakres i sposób egzekwowania akcyzy jako podatku pośredniego, obciążającego konsumentów ściśle wyodrębnionej grupy wyrobów. Stanowiąc, że podatek akcyzowy należy do dochodów budżetu państwa, ustawodawca wprowadził nakaz, aby wyroby podlegające obowiązkowi oznaczenia znakami akcyzy nie mogły być wydane z zakładu produkcyjnego, sprowadzone z zagranicy, ani też nie mogły wystąpić w obrocie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez uprzedniego, prawidłowego oznaczenia znakami akcyzy (art. 2). Nałożył zarazem obowiązek oznaczania wyrobów znakami akcyzy na producentów i importerów (art. 3) z zastrzeżeniem, że: - w razie pakowania, rozlania lub rozważenia wyrobów w opakowania jednostkowe, obowiązek ów ciąży na podmiotach gospodarczych dokonujących tych czynności lub je ponawiających, - w razie wystąpienia w obrocie wyrobów nieoznaczonych, a przeznaczonych do dalszego obrotu, powinność ta ciąży na ich posiadaczach (art. 4 ust. 1 i 2), przy czym posiadacz jest obowiązany sporządzić spis wyrobów i przedstawić go do potwierdzenia właściwemu urzędowi kontroli skarbowej (art. 4 ust. 3). Przytoczone przepisy zobowiązują więc podmioty gospodarcze do obciążenia wyrobów podatkiem akcyzowym, a wyjątkowo posiadaczy, jeśli w ich dyspozycji znalazły się nieoznakowane wyroby przeznaczone do dalszego obrotu. Przepisy karne mają, w zamierzeniu ustawodawcy, zabezpieczyć wykonanie obowiązku zapłaty podatku akcyzowego, ciążącego na wszystkich uczestnikach obrotu gospodarczego przy zbywaniu wyrobów lub wprowadzaniu ich w inny sposób do obrotu. W tym znaczeniu spełniają one funkcję regulacyjną, typową dla norm prawa karnego gospodarczego. Penalizując odstępstwa od nakazów i zakazów wprowadzonych normami o charakterze administracyjnym, stymulują zachowania podmiotów gospodarczych w kierunku pożądanym przez Skarb Państwa, jako beneficjenta podatku akcyzowego. Przy tak rozumianej akcesoryjnej funkcji przepisów karnych, ich wykładnia sprowadzałaby się do ustalenia treści normy sankcjonowanej, adekwatnie do szczegółowych regulacji zamieszczonych w tekście ustawy. Służyłaby temu wykładania językowa, wspomagana wykładnią systemową. Obie metody wykładni wykorzystano w powołanej wyżej uchwale Sądu Najwyższego. W jej uzasadnieniu uznano za konieczne jednolite rozumienie określeń posiadacza i posiadania użytych w różnych przepisach ustawy. Przyjęto w konsekwencji, że znamię posiadania, sformułowane w przepisie karnym art. 22 ustawy akcyzowej, pozostaje w spójności z pojęciem posiadacza, o którym mowa w art. 4 ust. 2 i 3 tej ustawy. Te ostatnie przepisy, cytowane wyżej, nakładają na posiadacza występujących w obrocie nieoznakowanych wyrobów akcyzowych przeznaczonych do dalszego obrotu obowiązek ich oznaczenia oraz sporządzenia spisu i przedstawienia go do potwierdzenia urzędowi kontroli skarbowej. Ponieważ zaś, jak wywodzi się w uchwale, spełnienie tych obowiązków łączyć się musi z władztwem nad mieniem, właściwym dla posiadania samoistnego albo zależnego (art. 336 k.c.), przeto nie może dotyczyć sytuacji, w których posiadanie polega na władaniu wyrobami za kogo innego, jak na przykład przy przewożeniu na zlecenie innej osoby. Wykładnia pojęcia „posiadania” jako znamienia występku określonego art. 22 ust. 1 ustawy akcyzowej, zawarta w uchwale z dnia 18 grudnia 1997 r. I KZP 34/97, wywołała krytyczne wypowiedzi w piśmiennictwie (zob. glosy O. Górniok - OSP 1998, z. 7-8 i S. Łagodzińskiego - Prok. i Pr. 1998, z. 9). Wskazano w nich na utrwalone rozumienie posiadania (znamienia czynu karalnego) jako rzeczywistego władania przez sprawcę mieniem, bez odnoszenia tego pojęcia do cywilistycznych konstrukcji posiadania samoistnego, zależnego i dzierżenia.
Żródło:: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa nr 68/1999

Zobacz również: