Precedensy - Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Wyrokowanie/ zasada bezpośredniości/ odczytanie zeznań świadków

Precedensy. Sprawy karne - prawo karne procesowe

Tytuł:: Wyrokowanie/ zasada bezpośredniości/ odczytanie zeznań świadków
Wyrok:: Wyrok SN z dnia 5 marca 1998 r., sygn. II KKN 316/96
Treść:: Stwierdzenie przez świadka przed rozpoczęciem przesłuchania, że „podtrzymuje” zeznania złożone uprzednio w postępowaniu przygotowawczym, nie stanowi podstawy do odczytania tych zeznań, odczytanie zatem ich „na podstawie” art. 337 § 1 k.p.k., jest rażącym naruszeniem tego przepisu. Jeżeli treść tak odczytanych zeznań ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, to nie można wyłączyć wpływu takiego uchybienia na treść orzeczenia. […]Do odczytania zeznań świadków doszło sprzecznie z treścią art. 337 § 1 k.p.k., skoro protokół rozprawy nie dostarcza wiadomości o żadnej okoliczności zezwalającej na odczytanie zeznań. W doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego zgodnie i niezmiennie prezentowany jest pogląd, że odstępstwa od zasady bezpośredniości możliwe są jedynie w granicach wyznaczonych przez przepisy prawa procesowego, a decyzje sądu podejmowane w konkretnych okolicznościach nie mogą tych granic przekraczać. Reguły wyrażone w art. 337 § 1 k.p.k., stanowiąc wyjątek od zasady bezpośredniości, muszą być zatem respektowane w sposób ścisły, odpowiadający jasnym wymaganiom ustalonym w tym przepisie. W niniejszej sprawie reguły te naruszono rażąco, albowiem sąd – bez stwierdzenia którejkolwiek z wymienionych w art. 337 § 1 k.p.k. przeszkód uniemożliwiających odebranie zeznań od świadków – zdecydował o przeprowadzeniu dowodu 'pochodnego (protokół przesłuchania), rezygnując z oczywiście dostępnego dowodu pierwotnego. Postąpił w ten sposób – co szczególnie istotne – w sytuacji procesowej, w której świadkowie dysponowali bezpośrednimi wiadomościami, doniosłymi dla przedmiotu rozpoznania, a ich zeznania stanowiły przeważającą część materiału dowodowego i były ostatecznie – w ocenie sądu – wyłącznym niemal (obok zeznań pokrzywdzonej) źródłem ustaleń przyjętych za podstawę wyroku skazującego. Stwierdzenie powyższe nie wpływa już na ocenę stopnia naruszenia art. 337 § 1 k.p.k.; ma jednak istotny wpływ na ocenę skutków tego uchybienia i możliwego ich znaczenia dla treści wyroku. Nie budzi bowiem wątpliwości, że sąd pozbawił się w ten sposób możliwości powzięcia wiadomości nie tylko w zakresie treści składanych bezpośrednio zeznań (przekazywane sądowi wprost, mogą różnić się od zaprotokołowanych w innych okolicznościach i warunkach), ale także w zakresie szeroko pojętego sposobu zeznawania, pozwalającego na dokonanie oceny wiarygodności oraz wartości i znaczenia dowodu zgodnie z kryteriami określonymi w art. 4 § 1 k.p.k. Należy zatem przyjąć, że stwierdzenie przez świadka przed rozpoczęciem przesłuchania, iż „podtrzymuje” zeznania złożone uprzednio w postępowaniu przygotowawczym, nie stanowi podstawy do odczytania tych zeznań – odczytanie ich zatem „na podstawie” art. 337 § 1 k.p.k., jest rażącym naruszeniem tego przepisu. Jeżeli treść tak odczytanych zeznań ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, to nie można wyłączyć wpływu takiego uchybienia na treść orzeczenia.
Żródło:: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa nr 36/1998

Zobacz również: