Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Warszawa-Zielona Góra. W dniu 2 czerwca 2011 roku w Sali Kolumnowej Sejmu odbyło się sympozjum zatytułowane "Krajowa Rada Prokuratury - strażnik niezależności prokuratorów i prokuratury"  zorganizowane przez Krajową Radę Prokuratury. Sympozjum odbyło się z udziałem posłów, wybitnych przedstawicieli nauki oraz licznego grona prokuratorów z prokuratur apelacyjnych i okręgowych z całego kraju.

Seminarium otworzył Edward Zalewski - Przewodniczący Krajowej Rady Prokuratorów, który przywitał wszystkich gości. W wystąpieniu inauguracyjnym jednocześnie wskazał na to, że Prokuratura znajduje się w trakcie przeobrażeń ustrojowych zmieniających w sposób istotny jej pozycję w strukturach organów państwa. Nowa pozycja Prokuratury - jak podkreślił Edward Zalewski -  wymaga zmian ustawodawczych, gdyż niezależność prokuratury to przede wszystkim odpowiedzialność. Niezależność prokuratora musi być powiązana z rzetelnością przy wykonywaniu obowiązków, ale nade wszystko z wielką odpowiedzialnością przy prowadzonych postępowaniach karnych.

Następnie głos zabrał Andrzej Seremet - Prokurator Generalny, który  wskazał, że istnieje bardzo duża potrzeba ustawowego uregulowania funkcjonowania Krajowej Rady Prokuratury. Ustawowe jej umocowanie wzmocni  niezależność prokuratury. Projekt ustawy o KRP jednak nie jest doskonały i  chęć  ustawowego unormowania jej funkcjonowania nie może sankcjonować bezkrytyczne przyjęcie wszystkich przepisów projektu. Przykładowo wskazał Prokurator Generalny na to, że Rada nie może opiniować kandydatów na stanowiska Prokuratora Apelacyjnego, Prokuratora Okręgowego czy Prokuratora Rejonowego nie tylko dlatego, że wydłużyłoby to procedurę, ale również dlatego, że KRP nie kieruje Prokuraturą i nie nadzoruje jej.

Dalej wskazał na przepisy art. 28 - 31 projektowanej Ustawy, z których wynika funkcja władcza KRP. Nie można zapominać, zdaniem Prokuratora Generalnego, że KRP jest organem politycznym, bo zasiadają w niej parlamentarzyści, członkowie wskazani przez Prezydenta. Możliwość zlecania lustracji i wizytacji /jak to przewiduje projekt Ustawy/ może być wykorzystana w celach politycznych. Nie może również KRP wydawać zaleceń co do "sposobu usunięcia przyczyn stwierdzonych nieprawidłowości", gdyż są to kompetencje przewidziane dla Prokuratora Generalnego.

Budżet KRP w kwocie 3,5 miliona nie może być częścią budżetu Prokuratury Generalnej. KRP musi mieć autonomię, ale budżet ten powinien być w dyspozycji Przewodniczącego Rady jako dysponenta III stopnia zgodnie z przepisami dotyczącymi funkcjonowania jednostek budżetowych.

Kolejnym mówcą był Minister Sprawiedliwości - Krzysztof Kwiatkowski. Jego zdaniem niezależność prokuratora to najwyższy standard moralny, to fachowość, kompetencja i wysoka jakość wykonywanej pracy. To przede wszystkim odpowiedzialność. Rozdzielenie funkcji Ministra Sprawiedliwości od funkcji Prokuratora Generalnego - po roku - wskazuje na to, że była to słuszna decyzja. Obecne przepisy dotyczące funkcjonowania Krajowej Rady Prokuratury nie są wystarczające, ale przepisy artykułów od  28 do 31 projektu  Ustawy o Krajowej Radzie Prokuratury  są zbędne, gdyż budzą obawę o spostrzeganie KRP jako organu politycznego wpływającego na funkcjonowanie prokuratury i  poszczególnych prokuratorów.

 
Ryszard Kalisz - przewodniczący Sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka zabierając głos wskazał, że współuczestniczył w tworzeniu zmian do Ustawy o Prokuraturze, w wyniku których nastąpiło rozdzielenie funkcji Ministra Sprawiedliwości od Prokuratora Generalnego. Zauważył, że 22 lata funkcjonowania w państwie demokratycznym nauczyło nas wszystkich iż jest potrzebna niezależna Prokuratura. Prokuratura po zmianach jest wyalienowana od politycznego rządu, ale jest w państwie ważnym organem władzy. Zmiana nie ma charakteru technicznego - wskazał - bo  rząd jest emanacją układu politycznego w Sejmie.  Dlatego Prokuratura musi być gwarantem praw i obowiązków obywateli. Obywatel zaś musi mieć  świadomość, że wykroczenie przeciwko systemowi prawnemu rodzi sankcję, którą musi ponieść. Prokurator musi jednak dbać o godność  obywatela, którego postępowanie dotyczy. W równym stopniu podejrzanego, jak i pokrzywdzonego czy każdego innego uczestnika, bo wszyscy jesteśmy przede wszystkim obywatelami demokratycznego państwa.
Reforma Prokuratury jest dopiero zainicjowana, jak podkreślił Ryszard Kalisz.

Są prowadzone prace nad koncepcją sędziego śledczego oraz nad innymi instytucjami i rozwiązaniami prawnymi. Nad zmianami, które doprowadzą do tego, iż konkretny prokurator będzie związany ze sprawą aż do wyroku.  Zmiany te muszą prowadzić do stwierdzenia: "Niezależność prokuratury i jej pozycja jako organu państwa stojącego na straży porządku prawnego jest, i w przyszłości musi być, niekwestionowana!"

Antoni Górski - Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa wskazał, że KRS jest organem "siostrzanym", a funkcjonowanie dowiodło potrzeby  jej istnenia jako organu dbającego o niezawisłość sędziowską. Status prokuratora musi być równy statutowi sędziego, choć obecnie różna jest regulacja prawna w tym zakresie. Na zakończenie mówca ten zadał znamienne pytanie: Czy może nie należy dążyć do zrównania pozycji sędziego i prokuratora również w aspekcie konstytucyjnym?

Minister Krzysztof Łaszkiewicz - Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP stwierdził, że Pan Prezydent jest zainteresowany sprawami Prokuratury i ma dużą wiedzę na temat jej funkcjonowania. Ma swoich przedstawicieli w KRP, którzy zapewniają mu stały dopływ informacji na temat bieżących problemów  w jej funkcjonowaniu. Wskazał, że konieczna jest niezależność prokuratury jako istotny element prawidłowego funkcjonowania państwa.

Prof. Zbigniew Ćwiąkalski, były Minister Sprawiedliwości  w swoim wystąpieniu stwierdził, że nie wyobraża sobie, aby Minister Sprawiedliwości pełniąc jednocześnie funkcję  Prokuratora Generalnego mógł prowadzić takie postępowanie jak śledztwo smoleńskie. Potrzeba rozdzielenia tych funkcji  jest wyraźnie widoczna przy sprawie tej katastrofy. Prokuratura musi dbać o swój wizerunek, gdyż dawniej bywało tak, że Minister Sprawiedliwości każdego dnia tłumaczył się z decyzji prokuratury. Chciałby, aby reforma prokuratury została zakończona, a społeczny odbiór działań Prokuratury w opinii publicznej był zawsze pozytywny.

Dr Michał Gabriel - Węglowski -  prokurator z prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku jako kolejny prelegent podkreślił, że  niezależna prokuratura to niezależni prokuratorzy. Niezawisłość sędziowska jest  semantycznie tożsama z niezależnością. Podkreślił, że Prokuratura powinna być unormowana konstytucyjnie. Wskazał, że  brak budżetu w wysokości właściwej dla rangi organu państwa jakim jest prokuratura deprecjonuje ten urząd. Podobnie Ustawa o Prokuraturze, która pochodzi z lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku (z 1985) powinna być zmieniona. Rząd nie może prowadzić polityki karnej w inny sposób niż przez prawo stanowione, a nie za pośrednictwem prokuratury. Prokurator ma bowiem nakaz bezwzględnego stosowania przepisów ustanowionych przez Sejm.

Po przerwie, w trakcie której trwały liczne kuluarowe rozmowy, rozpoczęła się dyskusja.

Jako pierwsza w tej części sympozjum zabrała głos Pani Poseł Marzena Wróbel. Stwierdziła, że Rząd w wyniku rozdzielenia funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego pozbył się możliwości działania w zakresie strzeżenia prawa i ścigania przestępstw. Projekt Ustawy o Krajowej Radzie Prokuratorów nie jest potrzebny - jej zdaniem -  bo prowadzi do obniżenia rangi należnej Prokuraturze. Przykładowo wskazała, że sprawozdania Prokurator Generalny przedkłada Prezesowi Rady Ministrów, który ma kompetencje do inicjowania postępowania o jego odwołania. KRP jest ciałem politycznym, ale brak w niej należytej reprezentacji Sejmu. Dalej wskazała na zmiany w art. 8 Ustawy o Prokuraturze. Zgodnie z tym przepisem prokurator przełożony nie ma obowiązku uzasadniania poleceń, gdy nie zgadza się on z prokuratorem referentem. Zwierzchni nadzór służbowy sprawowany jest w praktyce przez prokuratorów, którzy od wielu lat nie prowadzili postępowań i  nie rozumieją presji jakiej referent podlega. Odnosząc się do rzeczywistych sytuacji Pani Poseł zadała pytanie: Gdzie jest niezależność prokuratora referenta jeżeli w praktyce Prokurator Okręgowy cofa postanowienie o przedstawienie zarzutów?
Istnieje zagrożenie, że Prokuratura może być  jeszcze bardziej polityczna i  nie ma racji bytu odrębna ustawa o KRP. Krajowa Rada Sądownictwa ma konstytucyjne umocowanie, a Krajowa Rada Prokuratorów  nie ma takiego umocowania. Rozdzielenie funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego to pozory niezależności. Władza nad sprawami kadrowymi wg projektu będzie domeną KRP, a Prokurator Generalny będzie praktycznie ubezwłasnowolniony. Kadry będą zatem polityczne bo z nadania politycznego organu. Pani poseł zauważyła, że wizytacja i lustracja - to nadzór nad prowadzonymi postępowaniami. Krajowa Rada Prokuratury będzie miała olbrzymie uprawnienia, ale żadnej odpowiedzialności. Dojdzie do tego, że będą dwa podmioty rządzące prokuraturą! Efektem projektowanych zmian będzie formalna odpowiedzialność Prokuratora Generalnego, ale najważniejsze decyzje - bo w sprawach kadrowych będą w gestii KRP, która nie podlega kontroli. Nad sprawozdaniem  z rocznej działalności Krajowej Rady Prokuratury nie ma zgodnie z projektem debaty w parlamencie. Jej zdaniem nawet kontrowersyjne są zmiany w prawie o finansach publicznych, bo wydatki na KRP są zbyt duże w sytuacji mizerii budżetowej prokuratury i państwa.

Danuta Drösler - prokurator Prokuratury Apelacyjnej w Warszawie i członek KRP zabierając głos w dyskusji wskazała, że państwo prawa to państwo, w którym wszystkie jego organy działają w ramach swoich ustawowych kompetencji. To pozwala na rozstrzygnięcie jak należy rozumieć kompetencje Prokuratora Okręgowego i Apelacyjnego, Krajowej Rady Prokuratury  czy  Prokuratora Generalnego. Jej zdaniem są w projekcie ustawy jednak rozbieżności co do zakresu kompetencji. Dlatego, aby Prokuraturę prowadzić drogą reformy należy uchwalić ustawę o Krajowej Radzie Prokuratury.

Prok. Aleksander Herzog - prokurator Prokuratury Generalnej i członek KRP zauważył, że zmiany idą w dobrym kierunku. Prokurator nie strzeże bezpieczeństwa państwa, ale stoi na straży praworządności. Te dwa zadania są różne. Prokurator spełnia specyficzne funkcje, a jego decyzje mają ogromny wpływ na życie ludzi, których dotyczą. Dysponuje prokurator przełożony licznymi narzędziami pozwalającymi mu wpływać na decyzje prokuratora referenta. Projekt może jest niedoskonały, może należy jeszcze nad nim pracować, ale w sposób istotny wzmacnia Prokuraturę w strukturze organów państwa. Prokuratura - zdaniem tego prelegenta - zasługuje na nową ustawę i na zakotwiczenie w Konstytucji.

Poseł Marzena Wróbel  zabierając ponownie głos ad vocem wskazała, że KRP nie odpowiada przed Sejmem i Senatem. Oczywiście prokuratorzy, członkowie KRP odpowiadają przed tymi prokuratorami, którzy ich wybrali do KRP. Rząd odpowiada za bezpieczeństwo publiczne i zadania Prokuratury wpisują się w zadania Rady Ministrów.

 
Prok. Beata Mik - prokurator Prokuratury Generalnej i członek KRP zabierając głos w dyskusji oświadczyła, że zadań Prokuratury nie należy mieszać z niezależnością. Ważna jest dla niezależności prokuratury pozycja Krajowej Rady Prokuratury, jak pozycja "siostrzanej"  Krajowej Rady Sądownictwa  dla niezależności sędziowskiej. Siostrzanej również w sensie normatywnym - podkreśliła - do tego powinniśmy nieustannie dążyć.

Zabierając głos w dyskusji Małgorzata Bednarek - Prezes Niezależnego Stowarzyszenia Prokuratorów "Ad vocem" wskazała, że Sympozjum jest dowodem na to, że istnieje konieczność, aby środowisko prokuratorów ze sobą dyskutowało. Czy niezależność prokuratury czy niezależność prokuratora? To jest istota problemu  i od odpowiedzi na to pytanie zależy ustrój prokuratury. Niezależność to nie tylko przepis formalny, ale szczegółowe rozwiązania: budżetowe, funkcjonalne (funkcje kontrolno-nadzorcze), to komunikacja wewnętrzna i dyskusja o sposobach funkcjonowania prokuratury. Jej zdaniem obecnie KRP coraz częściej podejmuje uchwały zgodne z oczekiwaniami prokuratorów, ale jest jeszcze wiele tematów - zagadnień, którymi powinna się zająć:  m.in. zamrożenie pensji prokuratorów, przy jednoczesnych roszczeniach co do wysokości budżetu KRP.

Janusz Śliwa - prokurator z Krakowa,  jak również kolejny mówca Jerzy Biedermann  - prokurator Prokuratury Apelacyjnej w Krakowie i członek KRP podnieśli kwestę kompetencji Rady w zakresie lustracji i wizytacji. Prokurator Jerzy Biederman wyjaśnił, że zapisy w tym zakresie rodzą aktualne problemy dla Rady w opiniowanych sprawach kadrowych. W aktach kadrowych są bowiem oceny innych podmiotów, a nie członków Rady. Ostateczna opinia Rady jest zatem pośrednia, a tak nie powinno być. To jest intencja tych przepisów dotyczących możliwości zlecania wizytacji i lustracji. Nie należy zapominać również - jak podkreślił - że jest to tylko projekt, nad którym się dyskutuje. Teraz, podczas dyskusji widać jakie są zagrożenia, ale widać też, jaka jest to twórcza dyskusja.

Moderator dyskusji i jednocześnie członek Krajowej Rady Prokuratorów prokurator Sławomir Posmyk podsumował obrady i głosy w dyskusji. Jego zdaniem reforma Prokuratury nie została zakończona i nadal trwa. Dlatego w Sejmie znalazł się projekt ustawy o Krajowej Radzie Prokuratury. KRP podjęła uchwałę w sprawie ewentualnej zmiany w Konstytucji RP. Na zakończenie zauważył, że KRP musi dbać o zewnętrzną niezależność prokuratury, ale także równie ważną - wewnętrzną.

Na zakończenie Sympozjum ponownie głos zabrał Edward Zalewski - Przewodniczący KRP. Wskazał, że niezależność prokuratury i niezależność prokuratora to osnowa działalności tej instytucji, a także przyszłość naszego demokratycznego państwa. Biorąc udział w dyskusji pokazujemy, że chcemy, aby prokuratura  była niezależna i silna. Niezależność nie jest nam dana na zawsze, o nią musimy ciągle zabiegać. Prowadzona zaś w gmach Sejmu dyskusja jest dowodem, że na niezależności nam wszystkim zależy !
 
/-/  Alfred Staszak
Prokurator Okręgowy w Zielonej Górze

Przedstawiam:

Program sympozjum

Lista uczestników

Projekt ustawy o Krajowej Radzie Prokuratury

Projekt zmian w Konstytucji