Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Żagań. Rodzina to organizm, którego bycie częścią daje poczucie bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo - to nie tylko jej atrybut, ale podstawa - istota tego, co nazywamy domem. Głośne ostatnio, tragiczne zdarzenia związane z przemocą wobec najbliższych, które miały miejsce na obszarze działania prokuratur okręgu zielonogórskiego sprawiły, że Prokurator Okręgowy w Zielonej Górze polecił prokuratorom rejonowym zwrócenie szczególnej uwagi na ten problem. Z uwagi na to rozpoczęliśmy nową (kolejną już po blisko 10-miesięcznej akcji na rzecz bezpieczeństwa na drogach okręgu zielonogórskiego) kampanię, której myślą przewodnią będzie edukacja i zapobieżenie przemocy domowej, a przede wszystkim informowanie o zaostrzeniu polityki karnej w stosunku do sprawców przestępstw z tej kategorii. 

Przedmiotowym artykułem rozpoczniemy serię publikacji stanowiących analizę tego problemu w poszczególnych rejonach prokuratur okręgu zielonogórskiego.


Statystyka
Na comiesięcznych naradach Prokuratora Okręgowego w Zielonej Górze z prokuratorami rejonowymi okręgu zielonogórskiego analizuje się m.in. rodzaje przestępstw niezwykle uciążliwych dla społeczności lokalnej, takich, których ilość zdecydowanie uległa zwiększeniu, wskazuje się nurtujące problemy. Dzięki temu kierownictwo prokuratur rejonowych na bieżąco może podejmować działania mające zredukować różnego rodzaju patologie społeczne dotykające okręg zielonogórski.

Z dotychczasowych ustaleń wynika, że przemoc w rodzinie, kierowanie pod wpływem środków odurzających i alkoholu, przestępczość narkotykowa oraz przestępstwa przeciwko mieniu stanowią najczęstszy rodzaj czynów bezprawnych popełnianych na obszarze działania prokuratur okręgu zielonogórskiego.

Statystyka nie kłamie. Na terenie okręgu zielonogórskiego kwestia przemocy w rodzinie stanowi poważny, wieloaspektowy - złożony problem. Nie dotyczy wyłącznie jednej grupy społecznej, osób w określonym wieku, określonej płci, o określonym statusie majątkowym czy nawet stanie cywilnym. Nie zawsze związany jest, jak się powszechnie mniema, z nadużywaniem środków ograniczających zdolność kierowania swoim działaniem.

Trudno jest wskazać określony "profil sprawcy", który odzwierciedlałby faktyczną, reprezentatywną grupę osób dopuszczających się przemocy wobec najbliższych.  

Na wstępie rozważań warto wskazać, kogo ustawodawca nazywa osobą najbliższą. W rozumieniu art. 115 § 11 kk, jest to małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.

Poniżej przedstawimy m.in. sprawy: rodziny, w której mąż bił córkę i żonę pasem po ciele i twarzy, 25-latki, która śmiertelnie ugodziła nożem ojczyma, mężczyzny, który znęcał się nad swoją babcią, rodziców pięciorga dzieci, którzy nie tylko zaniedbywali swoje pociechy, ale też używali przemocy wobec nich, kobiety, która biła męża kijem od szczotki, czy mężczyzny, który znęcał się nad żoną, bo jak twierdził, ta nie opiekowała się nim - wszystkim prokuratora przedstawił zarzut z art.. 207 kk.

Zanim jednak przystąpimy, do przedstawienia poszczególnych przykładów przyjrzyjmy się wspomnianym wcześniej danym statystycznym.

Zgodnie z powyższym zestawieniem, w ciągu ostatnich 10 miesięcy 2011 roku w Prokuraturze Rejonowej w Żaganiu zarejestrowano więcej spraw dot. przestępstw z art. 207 kk. niż w ciągu całego 2010 roku, a jedynie o 10 mniej - niż trakcie całego 2009 roku.

Te dane budzą obawy. W Prokuraturze Rejonowej w Żaganiu nastąpił rzeczywisty, odczuwalny wzrost wskaźnika spraw dot. przemocy w rodzinie.


Sceny z życia rodzinnego

Dramat podczas libacji alkoholowej
W dniu 31 maja b.r. Prokuratura Rejonowa w Żaganiu poinformowała o tragicznym w skutkach zdarzeniu. W dniu 27 maja 2011 roku w miejscowości Iłowa doszło do zabójstwa 38-letniego mężczyzny.  

W trakcie prowadzonych w sprawie czynności ustalono, że mężczyzna, który został śmiertelnie ugodzony nożem, w swoim mieszkaniu pił alkohol w towarzystwie znajomych. To wśród nich miał znajdować się morderca. Okazała się nim być 25-letnia pasierbica denata. Tego samego dnia policjanci zatrzymali kobietę. W chwili zatrzymania miała prawie 2 promile alkoholu w organizmie.

W dniu 28 maja 25-latka usłyszała zarzut zabójstwa.

Przesłuchiwana w charakterze podejrzanej przyznała się do zarzuconego jej czynu i złożyła wyjaśnienia. Następnego dnia, tj. 29 maja b.r., sąd na wniosek prokuratora, zastosował wobec niej środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy.

Skonfliktowani bracia
W dniu 7 lipca 2011 roku w jednej z podżagańskich miejscowości 60-letni mężczyzna zadał swojemu 34-letniemu bratu cios nożem w udo, powodując w ten sposób u pokrzywdzonego obrażenia ciała w postaci rany kłutej prawego uda długości 1 cm.  

Jak ustalono w toku przeprowadzonego postępowania między braćmi od dawna istniał konflikt. Obaj nadużywali alkoholu i wówczas dochodziło pomiędzy nimi do kłótni, a nawet przemocy fizycznej.

Feralnego dnia pokrzywdzony spożywał w domu piwo oglądając telewizję. Około godziny 17.30 do pokoju wszedł oskarżony, który trzymając w rękach nóż krzyczał do brata, że go zabije.

Ruszył na 33-latka, jednak ugodził pokrzywdzonego jedynie w prawe udo, jednak jak ustalono napastnik usiłował zabić, ale zamiaru swego nie dokonał z uwagi na obronę brata i interwencję matki.

"Zabójcze" oskarżenie o zdradę
W dniu 12 lipca 2011 roku w jednym z żagańskich sklepów, 59-letni mężczyzna usiłował zabić przy użyciu noża swoją konkubinę.

W toku prowadzonego śledztwa ustalono, że oskarżony i pokrzywdzona żyli w związku konkubenckim co najmniej od 6 lat. Z wyjaśnień kobiety wynika, że mężczyzna znęcał się nad nią fizycznie i psychicznie od 31.12.2005 roku do 12 lipca 2011 roku. Wszczynał awantury domowe, podczas których wyzywał ją słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, groził zniszczeniem jej mienia, pozbawieniem życia, symulował nawet na nią ataki, rzucał przedmiotami, posądzał o zdradę, wykręcał ręce, przykładał nóż do szyi.

W dniu 12 lipca 2011 roku mężczyzna ponownie oskarżał konkubinę o zdradę. Zdenerwowany przyszedł do miejsca pracy kobiety i zaczął na nią krzyczeć, gdy emocje wzięły górę, mężczyzna zaatakował 44-latkę. Zadał kobiecie wielokrotne ciosy nożem w korpus usiłując zabić. Nie udało mu się tego dokonać z uwagi na interwencję przechodniów.

Sąd na wniosek prokuratora zastosował wobec mężczyzny środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy, a następnie przedłużył tymczasowe aresztowanie do dnia 12.01.2011.

Upokarzana matka
Ofiarami są nie tylko małżonkowie, czy konkubenci, ale także rodzice: jak w przypadku sprawy katowanej przez syna kobiety, która w okresie od początku stycznia 2010 r. do 19 czerwca 2011 r. w Szprotawie, doznawała upokorzeń i cierpienia na skutek zachowania swojego 33-letniego syna. Mężczyzna znęcał się nad matką psychicznie i fizycznie, wszczynał awantury domowe, wyzywał, groził pozbawieniem życia, wypędzał z miejsca zamieszkania, pluł w twarz, popychał, bił uderzając rękami po całym ciele, kopał w pośladki.  

Rodzic-kat
Za niechlubny przykład rodzica-kata może posłużyć osoba 33-latka, który znęcał się fizycznie i psychicznie nad swoją żoną i córką. Będąc pod wpływem alkoholu wszczynał awantury domowe, wyzywał wówczas pokrzywdzone, groził, ze zabije, oraz szarpał za włosy, bił rękoma i kopał po całym ciele, a także uderzał małoletnią córkę pasem po twarzy i całym ciele.

Za naganną postawę należy uznać także zachowanie małżeństwa, które ponad 10 lat (w okresie od nieustalonego dnia 2001 r. do czerwca 2011 r.) w jednej z miejscowości powiatu żagańskiego, znęcało się psychicznie i fizycznie poprzez bicie, szarpanie, wyzywanie słowami powszechnie uznawanymi za wulgarne i obelżywe, nad czwórką swoich synów, a nadto w okresie od maja 2004 r. do czerwca 2011 r. w wyżej wymieniony sposób znęcali się nad piątym synem. Prokurator już skierował w tej sprawie akt oskarżenia do sądu.

Żona
Prokurator Rejonowy w Żaganiu skierował do sądu akt oskarżenia przeciwko 39-letniej kobiecie, która w dniu 10 marca 2011 r., poprzez uderzanie kijem do szczotki po ciele męża spowodowała u wymienionego obrażenia ciała w postaci stłuczenia klatki piersiowej, ramienia i przedramienia, oskarżona również o to że, w dniu 12 marca 2011 r. poprzez zadanie uderzenia słoikiem po ciele męża, spowodowała u wymienionego obrażenia ciała w postaci rany tłuczonej czoła, które to obrażenia naruszyły czynności narządu ciała na okres poniżej 7 dni.

Mąż
Prokurator Rejonowy w Żaganiu skierował również akt oskarżenia wobec 79-letniego mężczyzny, który w okresie od sierpnia 2010 roku do dnia 14 lutego 2011 roku w Żaganiu, znęcał się nad żoną fizycznie i psychicznie - wszczynał awantury domowe, wyzywał żonę, groził pobiciem i pozbawieniem życia, szarpał i popychał, wyganiał z domu, w dniu 11 lutego 2011r spowodował u niej obrażenia ciała w postaci urazu twarzy, stłuczenia kolana prawego, stłuczenia barku i przedramienia prawego.

W złożonych wyjaśnieniach przyznał, że żona go prowokowała do kłótni, skakała do bicia, więc się "nie dawał", żona nie opiekowała się nim, dlatego dochodziło do kłótni.


Przemoc w rodzinie jako jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie
Należy pamiętać, że przemoc w rodzinie, to także zdarzenia incydentalne. Zdarzenia jednorazowe również mieszczą się w definicji pojęcia przemoc w rodzinie. Zgodnie z art. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie przez przemoc w rodzinie należy rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób najbliższych, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Nawet jednorazowe zdarzenie w świetle przepisów prawa jest kwalifikowane jako przemoc w rodzinie.

Takim jednorazowym zdarzeniem było wydarzenie, do którego doszło w dniu 14 września 2011 roku w jednym z żagańskich mieszkań położonych na 4 piętrze budynku wielorodzinnego. W toku przeprowadzonego śledztwa ustalono, że w dniu 14 września 2011r. pokrzywdzona poinformowała swojego 33-letniego męża, że kończy ich związek. Tego samego dnia po powrocie oskarżonego z baru, gdy kobieta pakowała jego rzeczy, doszło między małżonkami do kłótni.  

Oskarżony popchnął żonę w wyniku, czego, ta przewróciła się, a następnie chwycił ją za odzież i zaczął ciągnąć w kierunku balkonu, pokrzywdzona zaczęła krzyczeć, wtedy mąż zatykał dłonią jej usta, siłą zaciągnął kobietę na balkon pod barierkę i tam mocno trzymając i szarpiąc krzyczał, że ją zabije, że zaraz wyskoczą.

Pokrzywdzonej udało się wyrwać z rąk męża i uciec z balkonu. Wówczas mężczyzna usiadł na barierkę twierdząc, że on skoczy. Wobec nalegań żony w/w zszedł z barierki. Następnie ponownie podszedł do pokrzywdzonej złapał ją za bluzkę i zaczął ciągnąć w kierunku balkonu twierdząc, że ją wyrzuci. Kiedy pokrzywdzonej udało się wyrwać z rąk męża pobiegła po pomoc do sąsiadów, którzy wezwali na interwencję Policję.

Mężczyzna został zatrzymany tego samego dnia, a następnie tymczasowo aresztowany na okres jednego miesiąca, które przedłużono o kolejny miesiąc.


Podsumowanie
Powyżej przedstawiliśmy szereg spraw, wskazujący złożoność problemu. Na przemoc w rodzinie narażony może być każdy. Często osoby jej doznające, mimo, iż nie godzą się na takie traktowanie czują się bezradne wobec - jak się wydaje silniejszego - napastnika.  

Rozpoczynając serię artykułów dot. kwestii poprawy bezpieczeństwa w rodzinie postaramy się przybliżyć mechanizm działań, jakie mogą podjąć zarówno ofiary przemocy, jej świadkowie, a także instytucje, na które ustawa nakłada obowiązek wspierania pokrzywdzonych.

Zgodnie z ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie należy zdać sobie sprawę z tego, że "(...) przemoc w rodzinie narusza podstawowe prawa człowieka, w tym prawo do życia i zdrowia oraz poszanowania godności osobistej, (...) władze publiczne mają obowiązek zapewnić wszystkim obywatelom równe traktowanie i poszanowanie ich praw i wolności (...)". Prawodawca realizuje więc swoją powinność względem obywateli. Ostatnim aktem prawnym, który dotyczył kwestii przeciwdziałania przemocy w rodzinie było Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta".  

Podejmowanie interwencji wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się właśnie w oparciu o ww. procedurę. Jej wszczęcie następuje przez wypełnienie formularza "Niebieska Karta" w przypadku podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie.

Instytucja Niebieskiej Karty nie jest nowym narzędziem, jednak w myśl rozporządzenia staje się ona jeszcze bardziej dostępna - poszerza ono krąg osób, upoważnionych do wypełniania Karty. Odbierającym "zgłoszenie" może, więc być: pracownik policji, prokurator, przedstawiciel ochrony zdrowia: lekarz, pielęgniarka położną, ratownik medyczny, pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej. Działanie takie nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie. Co więcej, nie istnieje możliwość wycofania lub zmienienia przez pokrzywdzonego treści informacji zawartych w części A.

Zgodnie z artykułem 207 Kodeksu karnego za znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli sprawca dopuszcza się takiego czynu działając ze szczególnym okrucieństwem, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. A gdy następstwem takich działań jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, wówczas oskarżonemu grozi kara pozbawienia wolności od lat 2 do 12.


Zobacz także:
- POKRZYWDZENI - Prawa ofiar: - Procedury postępowania interwencyjnego dla przedstawicieli instytucji i służb "pierwszego kontaktu" z przypadkami przemocy w rodzinie - Wojewódzki Interdyscyplinarny Zespół ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie przy Lubuskim Urzędzie Wojewódzkim w Gorzowie Wielkopolskim  
- Bądź bezpieczna od przemocy domowej - Lubuskie Stowarzyszenie na Rzecz Kobiet "BABA"