Precedensy - Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Kasacja/ prawo sporządzenia i podpisania/ adwokat we własnej sprawie

Precedensy. Sprawy karne - prawo karne procesowe

Tytuł:: Kasacja/ prawo sporządzenia i podpisania/ adwokat we własnej sprawie
Wyrok:: Postanowienie SN z dnia 3 lutego 2003 r., sygn. II KZ 61/02
Treść:: Adwokat ma prawo sporządzić i podpisać kasację we własnej sprawie, to znaczy w sprawie, w której występuje w charakterze oskarżyciela posiłkowego, powoda cywilnego bądź oskarżonego. […] Nie budzi wątpliwości, że wprowadzony w procedurach karnej i cywilnej przymus sporządzania i podpisywania skargi kasacyjnej przez fachowego prawnika ma za zadanie zapewnienie prawidłowego, pod względem formalnym i merytorycznym, opracowania skargi kasacyjnej. Uboczny cel regulacji wprowadzającej tzw. przymus adwokacki to oczekiwanie, iż w tej sytuacji kasacje będą wnoszone jedynie w uzasadnionych przypadkach (por. M. Rogacka-Rzewnicka: Kasacja w polskim procesie karnym, Warszawa 2002, s. 130–141; Z. Doda, J. Grajewski, A. Murzynowski: Kasacja w postępowaniu karnym – Komentarz, Warszawa 1996, s. 36–37). Kierując się tymi przesłankami, ustawą z dnia 29 czerwca 1995 r. o zmianie kodeksu postępowania karnego, ustawy o ustroju sądów wojskowych, ustawy o opłatach w sprawach karnych i ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. Nr 89, poz. 443), w której przywrócono polskiemu systemowi prawnemu instytucję kasacji w sprawach karnych, wprowadzono wymaganie, że kasacja, jeżeli pochodzi od innej strony niż prokurator, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata (por. treść art. 464 § 2 k.p.k. z 1969 r. wprowadzona tą ustawą). Także ustawa – kodeks postępowania karnego, w brzmieniu uchwalonym 6 czerwca 1997 r., zawierała wymaganie, że jeżeli kasacja nie pochodzi od prokuratora, Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego albo Rzecznika Praw Obywatelskich, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata (art. 526 § 2 k.p.k. w brzmieniu sprzed dnia 1 września 2000 r.). W ustawie z dnia 20 lipca 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego oraz ustawy – Kodeks karny skarbowy, która weszła w życie w dniu 1 września 2000 r., dokonano zmiany art. 526 § 2 k.p.k. upoważniając także radcę prawnego do sporządzania i podpisywania kasacji w sytuacji, gdy występuje on jako pełnomocnik strony będącej instytucją państwową, samorządową lub społeczną, a w zakresie roszczeń majątkowych również innej osoby prawnej, jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej oraz osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Jednocześnie z tą zmianą dokonano w tym przepisie także innej i, jak się zauważa w doktrynie, chyba niepożądanej przez ustawodawcę zmiany (por. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego, Suplement do tomu II, Komentarz, pod red. prof. P. Hofmańskiego, Warszawa 2000, s. 110; S. Zabłocki: Nowela k.p.k. z dnia 20 lipca 2000 r. Komentarz, Warszawa 2000, s. 232–233). Przepis ten bowiem przed wejściem w życie noweli z dnia 20 lipca 2000 r. wyraźnie upoważniał – obok prokuratora i podmiotów wymienionych w art. 521 k.p.k. – także adwokata do sporządzenia i podpisania kasacji, obecnie zaś w przepisie tym nie ma mowy o adwokacie, lecz o obrońcy lub pełnomocniku będącym adwokatem albo radcą prawnym. Czy zatem ta zmiana powoduje, że nie jest uprawniona do wniesienia kasacji strona, która jest adwokatem? W orzecznictwie Sądu Najwyższego do tej pory przyjmowano, że w sytuacji, gdy strona jest adwokatem, to sporządzona i podpisana przez nią osobiście kasacja spełnia ustawowe wymagania „sporządzenia i podpisania przez adwokata” (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 października 1998 r., III KZ 118/98, OSNKW 1998, z. 11–12, poz. 54; glosa M. Wąsek-Wiaderek, OSP 1999, z. 10, s. 494). Argumentowano wówczas, że skoro ustawa nie wymaga, aby kasację sporządził i podpisał „obrońca” lub „pełnomocnik”, przeto jeżeli strona jest adwokatem, to sporządzona i podpisana przez nią osobiście skarga kasacyjna spełnia ustawowe wymagania „sporządzenia i podpisania przez adwokata”. Nie można nie dostrzec, że przytoczona argumentacja w stanie prawnym istniejącym, co do omawianej kwestii, po dniu 1 września 2000 r. straciła aktualność. Mimo to Sąd Najwyższy rozpoznający niniejsze zażalenie opowiada się za kontynuowaniem linii orzeczniczej Sądu Najwyższego, zapoczątkowanej przed tą datą wymienionym postanowieniem z dnia 20 października 1998 r., chociaż, co jest oczywiste, towarzyszyć temu musi inna, od powołanej, argumentacja. Sąd Najwyższy podziela bowiem w tym względzie pogląd wypowiedziany w doktrynie, iż ratio legis instytucji przymusu adwokackiego, tj. konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu fachowego skarg kasacyjnych, ich merytorycznej i formalnej poprawności, pozwala, przy nadaniu prymatu wykładni celowościowej i funkcjonalnej, przyjąć, że adwokat ma prawo sporządzić i podpisać kasację we własnej sprawie, to znaczy w sprawie, w której występuje w charakterze oskarżyciela posiłkowego, powoda cywilnego bądź oskarżonego (por. S. Zabłocki: op. cit., s. 232). Zdaniem Sądu Najwyższego, żadne poważne racje nie przemawiają ponadto za tym, aby instytucji przymusu adwokackiego przy sporządzaniu kasacji nadawać inne rozumienie niż instytucji przymusu adwokackiego obowiązującej przy sporządzaniu wniosku o wznowienie postępowania (por. art. 545 § 2 k.p.k.), czy też wniosku o stwierdzenie nieważności orzeczenia (por. art. 102 § 3 k.p.k.).
Żródło:: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa nr 2003 poz. 46

Zobacz również: