Precedensy - Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Zażalenie/ postępowanie przygotowawcze/ odmowa wszczęcia

Precedensy. Sprawy karne - prawo karne procesowe

Tytuł:: Zażalenie/ postępowanie przygotowawcze/ odmowa wszczęcia
Wyrok:: Uchwała SN z dnia 27 października 1999 r., sygn. I KZP 35/99
Treść:: Przewidziany w art. 306 § 2 k.p.k. tryb rozpoznawania zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego, polegający na możliwości przychylenia się przez prokuratora nadrzędnego do tego zażalenia, odnosi się również do sytuacji, gdy wniesiono zażalenie na zarządzenie prokuratora o odmowie przyjęcia środka odwoławczego od postanowienia odmawiającego wszczęcia postępowania przygotowawczego. […] Wprawdzie tryb postępowania przewidziany w art. 306 § 2 k.p.k., polegający na tym, iż zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia (a także umorzenia postępowania) „wnosi się do prokuratora nadrzędnego nad prokuratorem, który wydał lub zatwierdził postanowienie, a jeżeli prokurator nadrzędny nie przychyli się do zażalenia, kieruje je do sądu”, odnosi się expressis verbis tylko do zażalenia na postanowienie merytoryczne, ale przyjąć należy w drodze wykładni a maiori ad minus, że identyczny tryb musi odnosić się także do zażalenia na zarządzenie o odmowie przyjęcia zażalenia na postanowienie odmawiające wszczęcia postępowania przygotowawczego. Zarządzenie o odmowie przyjęcia środka odwoławczego od postanowienia odmawiającego wszczęcia postępowania przygotowawczego (lub o umorzeniu tego postępowania) jest bowiem decyzją blokującą dalsze postępowanie, które musi być poddane kontroli w takim samym trybie, jak orzeczenie zasadnicze. Skoro organem powołanym do takiej kontroli jest sąd, to tylko on może być uprawniony jako „sąd odwoławczy” (art. 329 § 2 k.p.k.) do rozpoznania zażalenia na zarządzenie o odmowie przyjęcia środka odwoławczego od postanowienia zasadniczego (o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego). Analogiczny pogląd (choć dotyczący nieco innego problemu) wyraził Sąd Najwyższy w powołanej przez Sąd Okręgowy uchwale połączonych Izb Karnej i Wojskowej z dnia 28 stycznia 1972 r. (VI KZP 19/71, OSNKW 1972, z. 5 poz. 76), stwierdzając, że ewentualne przyjęcie odmiennego poglądu oznaczałoby „nieuzasadnione zwężenie możliwości merytorycznego rozpoznania przez sąd zażaleń”. Skoro pogląd ten wypowiedziano na tle dawnego stanu prawnego, w którym zakres kontroli postępowania przygotowawczego przez sąd był znacznie węższy, niż pod rządem aktualnie obowiązującego kodeksu postępowania karnego, to uznać należy, że tym bardziej jest on aktualny obecnie. Okoliczność, iż w art. 306 § 2 k.p.k. przewidziana jest możliwość przychylenia się przez prokuratora nadrzędnego do zażalenia pokrzywdzonego na odmowę wszczęcia postępowania przygotowawczego niczego w tym zakresie nie zmienia. Należy uznać, że prokurator nadrzędny ma również w wypadku zaskarżenia przez pokrzywdzonego zarządzenia o odmowie przyjęcia takiego zażalenia te same uprawnienia, co w wypadku zaskarżenia merytorycznego postanowienia, o którym mowa w tym przepisie. Ewentualne przychylenie się przezeń do zażalenia może nawet sprzyjać zarówno skróceniu postępowania, jak i nadaniu mu właściwego kierunku. Jeżeli bowiem – tak jak w danym wypadku – prokurator w I instancji kwestionuje uprawnienia pokrzywdzonego, istnienie zaś tych uprawnień może być niekiedy zależne od dokonania stosownych czynności i ustaleń, to prokurator nadrzędny, przychylając się do zażalenia, może polecić, by je usunięto, zamiast kierować zażalenie do sądu. Oznacza to, że wprawdzie organem powołanym do rozpoznania zażalenia (zarówno na postanowienie merytoryczne, jak i incydentalne) jest sąd, a nie prokurator nadrzędny, jednakże skoro prokurator ten może przychylić się do zażalenia, to wówczas do rozpoznania sprawy przez sąd w ogóle nie dojdzie. Ta funkcja prokuratora nadrzędnego nie jest jednak równoznaczna ze spełnianiem funkcji organu odwoławczego, gdyż prokurator nie może utrzymać w mocy zaskarżonego postanowienia, lecz nie przychylając się do zażalenia, musi je przesłać do sądu.
Żródło:: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa nr 70/1999

Zobacz również: