NIEALIMENTACJA W OKRĘGU ZIELONOGÓRSKIM

Dodano: 2014-02-04

Przestępstwo niealimentacji polega na uporczywym uchylaniu się od wykonania ciążącego z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki i łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, a przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Obowiązek opieki wynika nie tylko z unormowań kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ale także kodeksu cywilnego. Problem niealimentacji jest zjawiskiem powszechnym, któremu sankcja karna ma przeciwdziałać.

W 2013 roku w prokuraturach okręgu zielonogórskiego zarejestrowano 1138 spraw z tej kategorii (to o 172 więcej niż w roku 2012).

W kontekście każdych rozważań na temat niealimentacji należy wyjść od wyjaśnienia zakresu pojęcia "potrzeby życiowe". Jego pojemność jest bowiem duża i zależy od stanu świadomości społecznej, rozwoju społeczno-ekonomicznego, poziomu życia obywateli. Bez wątpienia jednak w zakresie tego pojęcia mieści się zabezpieczenie każdemu człowiekowi minimum egzystencji w postaci środków przeznaczonych na jego utrzymanie np.: żywności, odzieży, mieszkania. W przypadku dziecka, należy dodać również "zapewnienie mu niezbędnego wykształcenia i przygotowania zawodowego, a także możliwości korzystania z dóbr kulturalnych. Zaspokojenie takich potrzeb wyższego rzędu, zwłaszcza w odniesieniu do dziecka, jest w rozwiniętym społeczeństwie istotnym elementem procesu wychowawczego, rozumianego jako kształtowanie osobowości, charakteru i postawy obywatelskiej oraz przygotowanie do samodzielnego życia." (Uchwała Sądu Najwyższego Izba Karna z dnia 9 czerwca 1976 r. VI KZP 13/75 OSNKW 1976/7-8/86)

Jednym ze znamion przestępstwa niealimentacji jest uporczywość działania. Prokurator w prowadzonym postępowaniu powinien wykazać, że obowiązany mimo posiadanych możliwości zaniechał działania celowo - kierując się złą wolą. Ten obiektywny aspekt stanowi niezwykle istotną przesłankę w kwalifikowaniu czynu jako przestępstwa. Racjonalność prawodawcy w tym zakresie odzwierciedlona jest w orzecznictwie, które jednoznacznie wskazuje, że w wypadku zaistnienia obiektywnej niemożności łożenia na utrzymanie, z oczywistego powodu wyłączone będzie przypisanie sprawcy winy, stanowiącej konieczny warunek odpowiedzialności karnej. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2007 r. III KK 144/07, LEX nr 307769)

Judykatura wskazuje jednocześnie, że nie może być uznane za uchylanie się od spełniania obowiązku alimentacyjnego przekazywanie kwot niższych od zasądzonych z uwagi np. na konieczność równoczesnego zapewnienia utrzymania siebie i np. innej osoby wobec oskarżony jest zobowiązany. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 stycznia 2005 r. II AKa 455/04, LEX nr 147203, KZS 2005/7-8/114)

O uporczywości możemy mówić, gdy sprawca uchylając się od obowiązku alimentacyjnego działa w złej wierze. Jednak nie bez znaczenia pozostaje długość trwania takiego działania. Nieskonkretyzowany w orzecznictwie "dłuższy okres" przysparzać może czasem trudności.

Takich wątpliwości nie miał Prokurator Rejonowy w Żarach, który skierował do sądu akt oskarżenia wobec 53-letniego mężczyzny, który w okresie od 28.02.2002 r. - 4.02.2010 r., od 5.11.2010 r.-16.03.2011 r., od 17.05.201 2r. - 16.01.2013 r. uchylał się od obowiązku alimentacyjnego na rzecz córki.

Mężczyzna przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów i złożył wniosek o dobrowolne poddanie się karze. Sąd skazał go na karę 1 roku pozbawienia wolności, zawieszając jej wykonanie na okres 3 lat, orzekł zastosowanie dozoru policyjnego oraz obowiązku łożenia na utrzymanie córki.

W Sądzie Rejonowym we Wschowie zapadł natomiast wyrok wobec 26-letniego mężczyzny, którego Prokurator Rejonowy we Wschowie oskarżył o to, że w okresach od dnia 20 października 2006 roku do dnia 07 lutego 2008 roku, od stycznia 2009 roku do maja 2009 roku, od sierpnia 2009 roku do dnia 07 marca 2010 roku, od czerwca 2010 roku do stycznia 2011 roku, od marca 2011 roku do kwietnia 2012 roku i od lipca 2012 roku do grudnia 2012 roku będąc zobowiązanym ugodą zawartą przed Sądem z dnia 20 października 2006 roku, do płacenia renty alimentacyjnej w wysokości łącznej po 300 złotych miesięcznie począwszy od dnia 20 października 2006 roku, uporczywie uchylał się od płacenia renty alimentacyjnej na rzecz swojej małoletniej córki, przez co naraził ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Mężczyzna został uznany winnym popełnienia zarzucanego mu czynu i skazany na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na okres 2 lat. Nadto sąd zobowiązał oskarżonego do wykonywania w okresie próby ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie małoletniej córki.

Kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat grozi natomiast 34-letniemu mężczyźnie, który prowadził działalność gospodarczą na inną osobę, w celu udaremnienia przeprowadzenia egzekucji ze świadczeń alimentacyjnych w okresie od września 2009 r. do końca listopada 2012 r. w Żarach. Prokurator Rejonowy w Żarach skierował przeciwko niemu do sądu akt oskarżenia.

Przestępstwo niealimentacji jest ścigane na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego. Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie odbywa się z urzędu.

Zgodnie z art. 209 § 1 za popełnienie tego przestępstwa grozi kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2./APa