X JUBILEUSZOWE SEMINARIUM KRYMINALISTYCZNE

Dodano: 2014-05-06

Zielona Góra, Jesionka. X - jubileuszowe zielonogórskie seminarium kryminalistyczne odbędzie się w tym roku pod hasłem "Nauki sądowe wobec kontradyktoryjnego procesu karnego". Naszą ambicją było, aby seminaria kryminalistyczne zawsze odnosiły się do aktualnych problemów wynikających ze styku najnowszych osiągnięć nauk sądowych i potrzeb bieżącej praktyki sądowo-prokuratorskiej. Tak jest i tym razem.

Nowy model postępowania sądowego, który ma niebawem zostać wprowadzony, co nie ulega wątpliwości, wymagać będzie całkowicie prekursorskiego spojrzenia na zagadnienia związane z taktyką ujawniania, zabezpieczania i gromadzenia materiału dowodowego. Na etapie postępowania jurysdykcyjnego to nowatorskie podejście będzie musiało się odnosić już do sposobu prezentowania przed sądem zebranego we wstępnej fazie postępowania materiału dowodowego.

Kontradyktoryjny proces karny, jeżeli nie ma pozostać jedynie kodeksowym, ale nadal tylko postulatem, musi odnosić się do swoich źródeł. Z kilku elementów źródłowych tylko czyn zabroniony, jako penalizowany fakt społecznie nagannego zachowania, jest relewantny dla nowego modelu postępowania. Niezależnie bowiem czy w "starym" czy w "nowym" modelu postępowania kara dla sprawcy powinna być nieuchronna i sprawiedliwa (adekwatna do stopnia społecznej szkodliwości). Wszystkie inne elementy muszą ulec zmianie w mniejszym lub w większym stopniu.

Tylko pozornie może się wydawać, że nauki sądowe nie będą musiały dostosować się do nowego modelu postępowania. W takiej sytuacji istotnym jest pytanie, jaki wpływ na ujawnianie i zabezpieczanie śladów kryminalistycznych (daktyloskopijnych, śladów biologicznych, traseologicznych czy jakichkolwiek innych) może mieć kontradyktoryjny proces karny, który w zasadniczej części odnosi się przecież do fazy jurysdykcyjnej?

Na tak postawione pytanie trudno dziś znaleźć dobrą odpowiedź, gdyż nauka płynąca ze starego przysłowia: "Gdy się dwaj Polacy zejdą, to w trzy strony się rozejdą..." rodzi daleko idącą ostrożność do prowadzenia wszelakich sporów, choćby miały się one toczyć przed sądem.

Pod pojęciem "kontradyktoryjnego procesu" kryje się przecież skrót myślowy odnoszący się do sporu prowadzonego przed sędzią pełniącym w nim jedynie rolę bezstronnego arbitra. Pozwala to na przypisanie w końcowym rozstrzygnięciu uczestnikom tego sporu roli wygranego (tego, którego racje zwyciężyły) i przegranego (a więc tego, który nie znalazł dostatecznie mocnych argumentów). Wygranym może być zatem każdy.

Z dużą troską o dobro społeczne, jakim jest bezpieczeństwo obywateli można zadać pytanie: "Gdzie w tym sporze jest sprawiedliwość, skoro wygrać ma ten, który silniejszy będzie we władaniu argumentami?".

Prokurator jako rzecznik interesu społecznego, któremu przyszło reprezentować państwo przed sądem musi dysponować odpowiednimi narzędziami, aby nie stanąć z góry na przegranej pozycji.

Normy prawne wynikające choćby tylko z nowego brzmienia dwóch przepisów - art.2 § 1 pkt. 1 czy art. 5 § 2 k.p.k. mają daleko idące konsekwencje. Pierwsza z nich odnosi się do celu postępowania karnego i wskazuje, że proces karny ma być ukształtowany tak, aby sprawca przestępstwa został wykryty, pociągnięty do odpowiedzialności karnej, a osoba, której nie udowodniono winy, nie poniosła tej odpowiedzialności. Druga z tych znowelizowanych norm odnosi się do sposobu rozstrzygania wątpliwości, których nie usunięto w postępowaniu dowodowym nakazując rozstrzygać je na korzyść oskarżonego.

Z zestawienia tylko tych dwóch przepisów wynika jasno, że nie może być nawet cienia najmniejszych wątpliwości, aby sąd uznał kogoś za sprawcę czynu zabronionego. Spoczywający na prokuratorze ciężar dowodowy nie ogranicza się jedynie do fazy jurysdykcyjnej. Prokurator wspólnie ze wspierającymi go organami ścigania, biegłymi i specjalistami będzie musiał dysponować niekwestionowaną i szeroką wiedzą kryminalistyczną, ale także praktyczną umiejętnością zaprezentowania zebranych dowodów. Prezentacja ta siłą rzeczy obejmować musi umiejętność pokazania sposobu powstania śladu, jego ujawnienia, zabezpieczenia, merytorycznego badania, poprawności warunków przechowywania, a na końcu zaprezentowania go sądowi wraz z płynącymi z niego wnioskami.

Nauki sądowe - kryminalistyka, medycyna sądowa i psychiatria sądowa - zmierzyć się będą musiały z wszystkimi wyzwaniami, jakie niesie na nowo ukształtowany kontradyktoryjny proces karny.

Z tych względów przed wszystkimi wykładowcami zaproszonymi na X jubileuszowe seminarium kryminalistyczne postawiliśmy zadanie przybliżenia najnowszych osiągnięć naukowych ich specjalności w taki sposób, aby "zaprezentować" je przed uczestnikami seminarium, a następnie w dyskusji płynącej z tej prezentacji je "obronić".

Seminarium rozpocznie jednak nie przedstawiciel nauk sądowych, a współtwórca nowatorskiej koncepcji procesu karnego - profesor Stanisław Waltoś wykładem "Nowy - kontradyktoryjny proces karny oczami kodyfikatora". Tym samym zakreślone zostaną ramy dalszej dyskusji, która będzie dotyczyć już sensu stricte nauk sądowych.

Tradycyjnie Seminarium Zielonogórskie objął honorowym patronatem Prokurator Generalny - Andrzej Seremet, którego będzie reprezentował jego Zastępca Robert Hernand.

Seminarium zostało zorganizowane przy współudziale Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury wpisując się w cykl szkoleń zawodowych przybliżających problematykę kontradyktoryjnego procesu przewidzianych dla sędziów i prokuratorów. Z tego względu będą w nim brali udział prokuratorzy i sędziowie okręg zielonogórskiego, a także prokuratorzy okręgów: poznańskiego, konińskiego, gorzowskiego, wrocławskiego, jeleniogórskiego, legnickiego, szczecińskiego, łódzkiego oraz prokuratorzy Prokuratury Apelacyjnej w Poznaniu, Szczecinie i w Warszawie. W seminarium uczestniczyć będą również przedstawiciele Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego realizujący czynności w postępowaniu przygotowawczym.

Udział w Seminarium zapowiedzieli także przedstawiciele Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji, Biura Badań Kryminalistycznych ABW, Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego, Laboratorium Kryminalistycznego KWP w Gorzowie Wielkopolskim oraz biegli różnych specjalności z kraju.

Bardzo bogaty program Seminarium powinien zachęcić każdego zainteresowanego kryminalistyką i prawem karnym do refleksji nad kontradyktoryjnym procesem karnym i lektury przyszłego sprawozdania, które oczywiście zamieścimy na naszej stronie.