Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Dzień 2

Moderatorem drugiego dnia Ogólnopolskiego Seminarium Kryminalistycznego w Jesionce był prokurator Prokuratury Apelacyjnej w Poznaniu w stanie spoczynku Jan Wojtasik. Pierwszy wykład tego dnia dotyczył nieprawidłowości w zabezpieczeniu śladów. Wystąpienie pod tytułem "Zacieranie śladów przez osoby realizujące czynności procesowe na miejscu zdarzenia" wygłosił dr Damian Wąsik z Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Wśród nieprawidłowości w przebiegu czynności procesowych wymienił przede wszystkim: niewłaściwe dokumentowanie zdarzenia, wybiórcze, nierzetelne sporządzanie szkicu miejsca wypadku, nieprawidłowo sporządzone oględziny pojazdu, nieprawidłowo wykonana fotografia, niewłaściwe zabezpieczenie miejsca zdarzenia, czy odstąpienie od zwymiarowania śladów. Wskazał jednocześnie, że w orzecznictwie często podnosi się wyżej wskazane kwestie. Referat D. Wąsika wzbudził żywą dyskusję.

O nowoczesnych systemach do dokumentowania, analizy i rekonstrukcji zdarzeń drogowych mówił Dariusz Bułka z firmy CYBID sp. z o. o. Wykładowca przedstawił systemy przydatne do szeroko pojętego dokumentowania miejsc zdarzeń (nie tylko drogowych). Jak wskazał, opracowane przez firmę oprogramowanie umożliwia sporządzenie wizualizacji miejsca zdarzenia (lub całego zdarzenia - nawet jednocześnie z różnych punktów widzenia, np. kierującego pojazdem, świadka), a następnie wykorzystywanie go w innych sprawach. Wskazane rozwiązania, jak zapewniał wykładowca, redukują możliwość popełnienia błędu.

Wykład pod tytułem "Samozapłony i podpalenia samochodów jako czynniki maskujące przebieg wypadku drogowego" przedstawił mgr inż. brygadier Eligiusz Starzyński ze Szkoły Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie. W tracie swojego wystąpienia zwrócił uwagę, że na miejscu zdarzenia pierwszym pytaniem, na które śledczy powinien odpowiedzieć ,jest czy wskazane zdarzenie powstało na skutek czynu zabronionego czy zdarzenia losowego. Odpowiedź na to pytanie ma charakter fundamentalny, bowiem determinuje wykonywanie (zaniechanie wykonania) dalszych czynności przez funkcjonariuszy policji.

Słuchaczy seminarium zapoznał także z wynikami eksperymentu przeprowadzonego przez Szkołę Główną Służby Pożarniczej w Warszawie. Badanie polegało na podpalaniu 3 takich samych pojazdów, w którym zainicjowanie podpalenia następowało: w komorze silnika, kabinie pasażera czy w bagażniku.

Z kryminalistyczną problematyką ustalenia osoby kierującej pojazdem zapoznała słuchaczy dr Małgorzata Żołna z Uniwersytetu Gdańskiego. W czasie swojego wykładu wskazała, że śladów pomocnych w ustaleniu tożsamości kierującego należy szukać: na nawierzchni, w pojedzie, na elementach infrastruktury i osobach uczestniczących. Pomocne dla dokonania przedmiotowych ustaleń będą zabezpieczone ślady: daktyloskopijne, cheiroskopijne, otoskopijne, mikroślady (np. naskórek) i in. Na miejscu zdarzenia dokonać należy: oględzin pojazdu, zwłok na miejscu znalezienia, przesłuchania, oględzin osoby, przeszukania wnętrza pojazdu, przesłuchania osoby. Występująca zwróciła uwagę na konieczność zadania odpowiednich pytań świadkom, podejrzanym.

Kpt. Aleksander Bodzek z Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim przedstawił wykład na temat: "Ujawnianie fałszerstw dokumentów samochodowych". Prelegent podkreśli, że ujawnienie tego typu przestępstw w sposób pośredni może pomóc w ustaleniu pewnych aspektów dot. wypadków drogowych. Przedstawił strukturę organizacyjną Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim, a następnie przykłady ujawnionych fałszerstw.

Występujący omówił także techniczne badania dokumentów komunikacyjnych oraz wskazał sposoby ich zabezpieczeń (znak wodny, włókna zabezpieczające, odpowiedni papier, numer kontrolny techniką grawerowania laserowego, mikrodruk, specjalna folia holograficzna, efekt wypukłości, gofrowanie brzegu, tłoki giloszowe, zabezpieczenie zmiennooptyczne).

Wskazał, że poza prawem jazdy dokumentami samochodowymi są także: karta pojazdu, dowód rejestracyjny, nalepka legalizacyjna (na tablicy rejestracyjnej), nalepka kontrolna.

Ostatnim prelegentem trzeciego dnia Seminarium był dr inż. Jan Unarski, który przedstawił dwa wykłady. Pierwszy pod tytułem "Deficyt śladów kryminalistycznych źródłem nowych metod w ekspertyzie wypadków drogowych" oraz drugi - "Nowy sposób podejścia do wypadków drogowych ze szczególnym uwzględnieniem wypadków motocyklowych w porze nocnej".

W pierwszym wystąpieniu przedstawił tzw. koncepcję "clean accident", u podstaw której leży postęp technologiczny. Ulepszanie pojazdów - choć pozytywne z punktu widzenia konsumenta - powoduje, że biorący udział w wypadku drogowym pojazd dostarcza mniej informacji niż dotychczas. Zdaniem J. Unarskiego w zdarzeniach drogowych biegli są coraz częściej zaskakiwani niewystarczającym opisem, deficytem śladów. Wśród wielu przykładów wskazał między innymi brak śladów hamowania albo znikomej widoczności ślady, co wiązane jest z wprowadzoną technologią ABS.

Zwrócił także uwagę, że obecnie biegli wykorzystują rozmaite narzędzia. Wykorzystują fotogrametrię, obrazy z kamer umieszczonych w pojazdach, czy z innych nośników informacji, takich jak np GPS. J. Unarski omówił także problematykę "fałszywych śladów", tj. śladów niepochodzących ze zdarzenia (np. ślady pojazdu uprzywilejowanego).

Na wykładzie "Nowy sposób podejścia do wypadków drogowych ze szczególnym uwzględnieniem wypadków motocyklowych w porze nocnej" zwrócił uwagę na ograniczenia narządu wzroku. Zdolności oka - mimo jego dobrej akomodacji - są często niewystarczające. Odzwierciedleniem w rzeczywistości tego problemu są: ustalony próg na graniczne rozpoznanie prędkości, czy redukcji odległości zauważanej przy olśnieniu.

                                                                          Jesionka_14.05.2015 
Dzień 3

Ostatni dzień XI Seminarium Kryminalistycznego w Jesionce rozpoczęła wykładem pt. "Samobójstwa w ruchu drogowym" dr Małgorzata Żołna. W trakcie swojego wystąpienia wskazała najczęstsze przyczyny samobójstw, wśród których wyróżniła m.in.: ekonomiczne, miłosne, śmierć najbliższej osoby, depresję i inne zaburzenia, ideologiczne i religijne.

Referująca przyznała, że odnotowuje się niewielką ilość ujawnionych samobójstw w ruchu drogowym. Przeprowadzone przez nią badanie akt spraw z tej kategorii pozwoliło jednak na wyodrębnienie 3 najczęstszych rodzajów samobójstw. Pierwsze w których użyto pojazdu znajdującego się w ruchu, tj. np. gdy kierujący celowo zjeżdża z drogi i uderza w drzewo. Drugi rodzaj, to samobójstwa, w których stojący pojazd wykorzystywany jest jako miejsce popełnienia przestępstwa. Ostatni wyszczególniony typ, to samobójstwo spowodowane zdarzeniem drogowym. Przykładem takiego zdarzenia może być sytuacja, gdy kierujący doprowadza do wypadku drogowego, a następnie, nie mogąc sobie z tym poradzić, popełnia samobójstwo. Wskazała także jakie czynności należy podjąć w czasie oględzin miejsca zdarzenia.

Na temat zaburzeń psychicznych sprawców wypadków drogowych mówił dr hab. prof. nadzw. Uniwersytetu Wrocławskiego Maciej Szostak. Rozpoczynając od kwestii epistemologicznych - tj. dot. zdolności poznawczych ludzi skonkludował, że na zaburzenia psychiczne wpływają ograniczone zdolności poznawcze oraz emocjonalność.

Ostatnim wykładowcą XI Ogólnopolskiego Seminarium Kryminalistycznego był adwokat - dr Kazimierz J. Pawelec, który wygłosił dwa referaty: "Treści informatyczne zapisane w systemie informatycznym samochodu i ich wykorzystanie dla rekonstrukcji przebiegu wypadku" oraz "Pozycja i rola uczestnika wypadku oraz jego pełnomocnika w czynnościach niepowtarzalnych w sprawach o wypadki drogowe".

Zadaniem pierwszego wykładu było naświetlenie słuchaczom możliwości jakie już teraz w samochodach znanych marek daje rozwinięty system informatyczny. Tachografy - bo o nich mowa - potrafią dostarczyć informacji na przykład na temat: prędkości w chwili gwałtownego hamowania, prędkości uderzeniowej, prędkości w chwili utraty stateczności pojazdu (poślizg, wznoszenie). Zdaniem prelegenta odczytywanie zapisów danych z tachografów to początek nowego rozdziału w wykorzystywaniu nowych źródeł informacji w sprawach o wypadki drogowe.

"Pozycja i rola uczestnika wypadku oraz jego pełnomocnika w czynnościach niepowtarzalnych w sprawach o wypadki drogowe", to drugi wykład zaprezentowany przez K. Pewelca. Wykładowca zaakcentował niekonsekwencję ustawodawcy. Zwrócił wagę słuchaczy na dysharmonię między statusem uczestnika wypadku zobowiązanego do pozostania na miejscu, a uczestnika który zbiegł i został zatrzymany. Pierwszemu bowiem nie przysługuje uprawnienie do skorzystania z gwarancji procesowych wskazanych w rozdziale 27 Kodeksu postępowania karnego, gdy tymczasem drugi jest w nie "uzbrojony".

Tegoroczne Ogólnopolskie Seminarium Kryminalistyczne "Sądowo-medyczne i kryminalistyczne aspekty wypadków drogowych" przeszło do historii. Mające już 10-letnią tradycję przedsięwzięcie po raz kolejny dostarczyło uczestnikom skondensowaną porcję wiedzy z różnych dziedzin nauki: psychologii, kryminalistyki, medycyny sądowej, informatyki, tym razem w kontekście wypadków drogowych.

Trafnie podsumował Seminarium Prokurator Okręgowy w Zielonej Górze, który zauważył, że jak długo uczestnikami ruchu drogowego będą ludzie (a nie maszyny) wciąż w centrum zainteresowania w kwestii bezpieczeństwa na drogach będzie człowiek. Z drugiej jednak strony to dzięki ewolucji technologicznej - nowym odkryciom, ulepszonym pojazdom, nowym narzędziom możliwości odkrywcze śledczych zwiększają się.

Seminarium w Jesionce po raz kolejny zakończyło się sukcesem!

Zamykając konferencję szef zielonogórskiej prokuratury podziękował wykładowcom za merytoryczne wsparcie, uczestnikom za liczny udział oraz osobom odpowiedzialnym za stronę organizacyjną./APa