Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Zielona Góra. Wydział II Postępowania Sądowego Prokuratury Okręgowej w Zielonej Górze. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. po rozpoznaniu w dniu 17 marca 2010 r. skargi Prokuratora Okręgowego w Zielonej Górze na uchwałę Rady Miasta Zielona Góra z dnia 4 lipca 2006 r., Nr LXVIII/615/06 w sprawie ustalenia Strefy Płatnego Parkowania i wysokości stawek opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w tej strefie, stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w części obejmującej § 16 ust. 3.

Zakwestionowany przez prokuratora przepis stanowił, iż umieszczenie dowodu opłaty w miejscu niewidocznym lub w sposób uniemożliwiający bezpośredni odczyt z zewnątrz pojazdu traktuje się jako postój nieopłacony.
W ocenie prokuratora przyjęcie przez Radę Miasta Zielona Góra powyższej regulacji stanowiło istotne naruszenie prawa - art. 40 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. Nr 142 poz. 1591 z 2001 roku z późn. zm.) w zw. z art. 13b ust. 4 i art. 13f ust. 2 ustawy o drogach publicznych (tekst jednolity Dz. U. Nr 19, poz. 115 z 2007 r. ze zm.), albowiem wyłączało stosowanie w stosunku do opłat dodatkowych zasady prawdy obiektywnej oraz zasady uwzględniania słusznego interesu obywateli określonych w art. 7, art. 75 ust. 1, art. 77 ust. 1 i art. 78 ust. 1 Kodeksu postępowania administracyjnego i skutkowało wprowadzeniem przez radę gminy opłaty dodatkowej z tytułu zdarzeń innych niż nieuiszczenie opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania, to jest z tytułu niewłaściwego umieszczenia dowodu opłaty w pojeździe.

Zauważyć bowiem należy, iż obowiązek ponoszenia opłat za pozostawienie pojazdu w strefie płatnego parkowania powstaje wprost z przepisów prawa, bez potrzeby jego konkretyzacji w drodze aktu indywidualnego, np. decyzji. Opłata dodatkowa, o której mowa w art. 13f ustawy o drogach publicznych, jest funkcjonalnie związana z opłatą za parkowanie pojazdu w Strefie Płatnego Parkowania uregulowaną w art. 13 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, a ustawowe określenie: "Za nieuiszczenie opłat, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, pobiera się opłatę dodatkową", wskazuje na to, że obowiązek jej uiszczenia wynika z mocy prawa, zaś ustawodawca nie przewidział konieczności wydawania w tym przedmiocie jakiegokolwiek aktu administracyjnego. Skoro zaś obowiązek uiszczania opłaty parkingowej powstaje z mocy prawa i brak postępowania administracyjnego w tym przedmiocie, to możliwość dochodzenia swych racji przez korzystającego z drogi publicznej powstaje dopiero na etapie postępowania egzekucyjnego. Zgodnie z art. 33 pkt 1 ustawy z dnia z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity Dz. U. Nr 229. poz. 1554 z 2005 r. ze zm. )w jego toku zobowiązany może między innymi zgłosić zarzut co do nieistnienia obowiązku. W takiej sytuacji - zgodnie z art. 34 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wierzyciel obowiązany jest odnieść się do zgłoszonego zarzutu badając jego zasadność w zestawieniu ze zgromadzonymi w sprawie dowodami, zaś dłużnik zgłaszając zarzut nieistnienia obowiązku winien przedstawić dowody wskazujące, że zobowiązanie nie powstało, bowiem uiścił opłatę za parkowanie w Strefie.

Podkreślić należy, iż jeżeli dłużnik kwestionuje istnienie obowiązku uiszczenia opłaty dodatkowej to oceny zasadności tego zarzutu dokonuje wierzyciel (art. 34 § 1 in fine ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji) w oparciu o przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, a jego ocena podlega kontroli organu II instancji. Zgodnie bowiem z art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jeżeli przepisy tej ustawy nie stanowią inaczej, to w postępowaniu egzekucyjnym mają odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, zaś art. 34 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stanowi, że na postanowienie w sprawie stanowiska wierzyciela w przedmiocie zgłoszonych przez dłużnika zarzutów przysługuje zażalenie.

Dokonując oceny podnoszonych przez dłużnika zarzutów wierzyciel (względnie organ egzekucyjny) musi zatem stosować się do zasad postępowania administracyjnego, w tym między innymi do zasady prawdy obiektywnej (materialnej), zawartej w art. 7 kpa i rozwiniętej w innych przepisach Kodeksu, w tym w szczególności w art. 75 ust. 1, art. 77 ust. 1 i art. 78 ust. 1 kpa oraz wyrażonej również w art. 7 kpa zasady uwzględniania w postępowaniu słusznego interesu obywateli. 

W postępowaniu dotyczącym stanowiska wierzyciela w przedmiocie zgłoszonych przez dłużnika zarzutów powyższe oznacza, iż wierzyciel musi ustalić istnienie obowiązku uiszczenia opłaty dodatkowej - to jest ustalić, że zaistniał fakt czy parkowania pojazdu bez uiszczenia opłaty parkingowej, co stanowi przesłankę powstania ex lege zobowiązania w opłacie dodatkowej, przy czym ustalenie to powinno mieć charakter obiektywny i nie może zostać zastąpione ustaleniem dotyczącym nie innych okoliczności faktycznych, w tym jak w zaskarżonej uchwale sposobu umieszczenia przez parkującego dowodu opłaty w pojeździe.

Zakwestionowany w skardze prokuratorskiej przepis § 16 ust. 3 uchwały z dnia 4 lipca 2006 r., Nr LXVIII/615/06 zwalniał zaś w sposób generalny organy rozpatrujące zarzuty dłużnika zgłaszane w postępowaniu egzekucyjnym w administracji od obowiązku czynienia prawdziwych ustaleń faktycznych co do parkowania pojazdu bez uiszczenia opłaty parkingowej i odnoszenia się w tym zakresie do zarzutów dłużnika, wprowadzając bez podstawy prawnej domniemanie, że nieumieszczenie dowodu opłaty w miejscu widocznym, względnie umieszczenie go w sposób uniemożliwiający bezpośredni odczyt z zewnątrz pojazdu jest równoznaczne z nieuiszczeniem opłaty parkingowej.

Do zbadania przedmiotowej uchwały przez prokuratora doszło w następstwie rozpoznania podania Andrzeja W., który został - w jego ocenie niezasadnie - obciążony opłatą dodatkową, zaś w odpowiedzi na odwołanie Prezydent Miasta Zielonej Góry poinformował go, iż w świetle zapisów w/w uchwały nie ma znaczenia czy bilet parkingowy był wykupiony czy nie, albowiem jeżeli był on w miejscu niewidocznym, to opłata dodatkowa w obu przypadkach jest jednakowa i wynosi 50 zł.
TŚ/jcz