Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

W świetle obowiązującego prawa granicę państwową można przekroczyć tylko w miejscu do tego przeznaczonym oraz na podstawie dokumentów uprawniających do jej przekroczenia. Przekroczeniem granicy jest jej pokonanie w każdy możliwy sposób: pieszo, pociągiem, samochodem, statkiem czy samolotem. Dokument uprawniający do przekroczenia granicy musi być autentyczny, a więc wydany przez właściwy urząd uprawnionej osobie. Zwykle jest to paszport, także dyplomatyczny, dowód osobisty, w niektórych sytuacjach konieczna może być wiza.

Kryteriów dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy nie spełniają dokumenty wystawione z ograniczonym terminem ważności po upływie tego terminu. Nie uprawnia do przekroczenia granicy także dokument przerobiony, np. z samowolnie wklejonym zdjęciem innej, a nawet właściwej osoby albo zmienioną datą wystawienia czy datą urodzenia albo płci osoby uprawnionej. Takie zmiany noszą bowiem wszelkie cechy dokumentu fałszywego.

Wszelkie cechy nielegalnego przekroczenia granicy posiada oczywiście zachowanie polegające na uczynieniu tego na podstawie dokumentu autentycznego, ale wystawionego dla innej osoby. Nielegalnym przekroczeniem granicy jest także próba jej pokonania bez dokumentu oraz w miejscu do tego celu nie przeznaczonym, czyli poza wyznaczonym przejściem granicznym. Opinia publiczna systematycznie informowana jest o próbach nielegalnego przekraczania granicy polegających na przepływaniu wpław lub przy pomocy pontonów przez rzeki graniczne. Nierzadko ujawnia się także próby pokonania granicy w schowkach pojazdów mechanicznych czy przewożonych w ładowniach z towarem. Poza przejściem niedozwolone jest także przekroczenie granicy przez osobę, która formalnie posiada dokumenty uprawniające do opuszczenia Polski oraz przybycia na jej obszar.

Podkreślić należy, że przepisy kodeksu karnego przewidują jedynie karalność przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej. Bez znaczenia jest natomiast okoliczność, czy przekracza nielegalnie granicę obywatel RP czy cudzoziemiec. Nie ma też znaczenia, czy jest to granica lądowa, morska czy powietrzna ani to, czy sprawca wbrew obowiązującym przepisom przybywa na terytorium naszego kraju czy tez terytorium to opuszcza.

W każdym jednak wypadku warunkiem odpowiedzialności karnej jest ustalenie, że działanie sprawcy było umyślne. Wynikające z błędu w nawigacji lotniczej, morskiej czy zabłądzenie na szlaku turystycznym nie uzasadniają takiej odpowiedzialności.

Nielegalne przekroczenie granicy w swojej podstawowej postaci stanowi obecnie wykroczenie. Surowszej odpowiedzialności podlega jednak sprawca, który czynu tego dokonuje używając przemocy, groźby lub podstępu. W takich przypadkach, jak również w przypadku współdziałania przy przekroczeniu granicy z innymi osobami, sprawcy grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat [art. 264 § 2 kk].

Odpowiedzialności karnej podlegają jednak nie tylko osoby, które same granicę nielegalnie przekraczają, ale także takie, które zajmują się organizowaniem takiego przekraczania. Za "przemyt ludzi" grozi jego organizatorom 8 lat pozbawienia wolności [art. 264 § 3 kk].