Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Europejski nakaz aresztowania [ENA]. Jest to decyzja sądowa wydana przez państwo członkowskie Unii Europejskiej w celu aresztowania i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego. Na poziomie wspólnotowym instytucja ta regulowana jest przepisami Decyzji Ramowej 2002/584/WSiSW z 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.

W Polsce podstawę prawną ENA stanowią przepisy zawarte w rozdziałach 65a i 65b kodeksu postępowania karnego. Regulacje te weszły w życie z dniem 1 maja 2004 r. na mocy ustawy z 18 marca 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy Kodeks postępowania karnego oraz ustawy Kodeks wykroczeń [Dz.U. z 2004 r. nr 69, poz. 626].

W omawianym zakresie k.p.k. rozróżnia dwie subinstytucje: występowanie do państw członkowskich UE o przekazanie osoby ściganej na podstawie ENA [tj. wydanie ENA] oraz postępowanie w przypadku wystąpienia przez inne państwa członkowskie UE o przekazanie osoby ściganej na podstawie ENA [tj. wykonanie ENA]. Organami uprawnionym do występowania do państw członkowskich UE o przekazanie osoby ściganej na podstawie ENA są właściwe miejscowo sądy okręgowe.

Warunkiem koniecznym zastosowania omawianej instytucji karno-procesowej jest uprzednie złożenie wniosku przez prokuratora. Przesłankę faktyczną wydania ENA stanowi przypuszczenie, że osoba ścigana za przestępstwo popełnione na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przebywa na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej [tzw. państwa wykonania nakazu].

Wraz z wydaniem ENA sąd lub prokurator może wystąpić do organu wymiaru sprawiedliwości państwa wykonania nakazu o zajęcie i przekazanie przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa oraz przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa. Jest to możliwe nawet w sytuacji, gdy nie można wykonać nakazu ze względu na śmierć lub ucieczkę osoby ściganej. Przekazane przedmioty zwraca się państwu wykonania nakazu, jeżeli przy ich przekazaniu zastrzeżono zwrot lub gdy podlegają one zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi, przebywającemu na terytorium państwa wykonania nakazu.

ENA może mieć zastosowanie w stosunku do wszystkich czynów, które w świetle prawa obowiązującego w państwie wydającym nakaz, zagrożone są karą co najmniej roku pozbawienia wolności albo w przypadku, gdy zapadł wyrok lub wydano środek zabezpieczający o wymiarze, co najmniej czterech miesięcy.

Oznacza to, że w świetle obowiązującego obecnie w Polsce prawa karnego ściganiem na podstawie ENA można obejmować w dużej mierze podejrzanych o popełnienie przestępstw pospolitych [rozboje, pobicia, kradzież z włamaniem, wymuszenie rozbójnicze].

Tylko w roku 2005 Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze zarejestrowala 26 spraw, w których sądy i prokuratury rejonowe okręgu zielonogórskiego zwracały się o wystąpienie z wnioskami o wydanie ENA w toku prowadzonych postępowań karnych. Procedurę związaną z realizacją nakazów, nadesłanych przez państwa UE wdrożono w 39 sprawach, w odniesieniu do 48 osób.

Wprowadzenie ENA stanowi ważny instrument w walce z przestępczością w UE. Przede wszystkim jest znacznym uproszczeniem dotychczasowego systemu pomocy prawnej w sprawach karnych oraz systemu ekstradycyjnego UE. Należy jeszcze raz podkreślić, że państwa członkowskie odstąpiły tu od dwóch fundamentalnych zasad, tzn.: od zakazu wydawania swoich obywateli [jak w ekstradycji] oraz nakazu podwójnej karalności danego czynu w odniesieniu do najpoważniejszych przestępstw.

W roku 2007r. Polska wydała najwięcej, bo 3.472 Europejskich Nakazów Aresztowania spośród wszystkich krajów Unii Europejskiej. W kolejności za Polską uplasowały się Niemcy - 1.785 i Francja - 1028. W roku 2006 także przodowaliśmy pod tym względem w Europie, nakazów tego rodzaju polskie sądy wydały o prawie 1000 mniej.

Polskie przodownictwo w rankingu ENA eksperci Komisji Europejskiej oceniają z jednej strony, jako efekt bardzo represyjnego polskiego systemu karania, a z drugiej jako przejaw skrupulatnego wykorzystywania przez polskich prokuratorów i sędziów całego potencjału możliwości stworzonych przez procedurę nakazu karnego. Dość wskazać, że wymagająca współpracy władz politycznych tradycyjna procedura ekstradycyjna z zasady trwa ponad rok. Dzięki ENA okres ten w przypadku zgody podejrzanego na przekazanie skrócony został do 11 dni, a przy braku zgody trwa co najwyżej 5 - 6 tygodni. 

[Źródło pierwotne: Tomasz Safjański, Gazeta Policyjna nr 47/2004]

Aktualizowano: 2008.11.12.