Ciekawie... nie tylko o prawie

Dział redagowany przez prokuratora Jana Wojtasika

zapoznaj się z zasadami dot. [ cytowania strony ]

Oględziny miejsca zdarzenia
Zwrot "Już starożytni ..." pasuje do tematyki oględzinowej wyjątkowo dobrze. Faktycznie, jak podaje prof. Brunon Hołyst, już w Starożytnym Egipcie powoływano w razie potrzeby specjalne komisje do prowadzenia oględzin miejsca zdarzenia oraz do zabezpieczania i oceny śladów [P. Horoszowski, Niewłaściwe tendencje we współczesnej kryminalistyce, Problemy Kryminalistyki 1957 nr 10, s. 512]. Co ciekawe, protokoły oględzin z tamtego okresu wskazują na pewne elementy łączenia oględzin z eksperymentem i z drobiazgową dokładnością opisują te czynności śledcze.więcej»
Okazanie w celu rozpoznania
Okazanie w celu rozpoznania. Prawdopodobnie żadna czynność dowodowa nie generuje tylu błędów, co okazanie. O konsekwencjach omyłkowego rozpoznania sprawcy przez świadków zdarzenia pisaliśmy m.in. w publikacji poświęconej przyczynom błędów w kryminalistyce. Problem jest poważny i trudny tym bardziej, że uczestnicy wymiaru sprawiedliwości wartość rozpoznania na ogół cenią sobie znacznie wyżej, niż mogłoby to wynikać z wiedzy o charakterze naukowym.więcej»
Okrzemki, czyli ślady w krwioobiegu
Jest ich około 10 tysięcy gatunków. Są jednokomórkowymi glonami mikroskopijnej wielkości. Żyją w wodach słodkich, słonych jak również na wilgotnych glebach i skałach, a nawet na korze drzew. Spośród innych glonów wyróżnia je dwuczęściowa krzemionkowa skorupka o charakterystycznej ornamentacji. Ta wszechobecność i zróżnicowanie gatunkowe sprawiają, że medycy sądowi i kryminalistycy, a w ślad za nimi organy procesowe mogą niekiedy wyjaśnić najbardziej nawet zagmatwana sprawę. Zwłaszcza wówczas, gdy zachodzi potrzeba weryfikacji wersji utonięcia, jako przyczyny śmierci w środowisku wodnym.więcej»
Optogram, czyli twarz zbrodniarza na siatkówce oka
Pojęcia "optogram" raczej nie uda się odszukać w żadnej ze współczesnych polskich encyklopedii. Słowa o podobnym rdzeniu to optofon i optotypy. Pierwsze oznacza przyrząd do akustycznego odczytywania pisma dla niewidomych, drugie zaś to popularne w gabinecie okulistycznym tablice do badania ostrości wzroku. więcej»
Oszustwo
Jest klasycznym przykładem przestępstwa przeciwko cudzemu mieniu. Jego istotę lepiej oddaje czasem jeszcze używane inne określenie - "oszukańcze wyłudzenie mienia". Słownik języka polskiego PWN definiuje oszustwo jako "świadome wprowadzenie kogoś w błąd lub wyzyskanie czyjegoś błędu dla własnej korzyści". Znamiona ustawowe oszustwa są niemal identyczne. Kodeks karny wyróżnia formę "oszustwa czynnego", a więc aktywnego wprowadzenia ofiary w błąd o określonym stanie rzeczy i "oszustwa biernego", które polega na wykorzystaniu już istniejącego takiego błędnego przekonania.więcej»
Palinologia kryminalistyczna
Stanowi dziedzinę kryminalistyki zajmująca się zasadami ujawniania, zabezpieczania i wykorzystania do celów dowodowych pyłków kwiatowych i innych części roślin obecnych na miejscu zdarzenia, zwłokach albo dowodzie rzeczowym. Palinologia kryminalistyczna korzysta - jak w wielu innych przypadkach - z dorobku palinologii właściwej, która jest działem botaniki zajmującym się badaniami ziaren pyłku i zarodnikami roślin znajdującymi się poza rośliną macierzystą. Sam termin wywodzi się z greckiego "palyno", co oznacza mniej więcej tyle co "pylić" , "rozsypywać", czy "prószyć" .więcej»
Pasożytnictwo społeczne
Termin dzisiaj mało używany, w czasach realnego socjalizmu niezwykle popularny. Dostępne słowniki podają, że pasożyt to przede wszystkim organizm zwierzęcy albo roślinny żyjący kosztem innego organizmu, ale także człowiek żyjący z cudzej pracy [patrz: J. Bralczyk [red.], Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, Wydawnictwo Naukowe PWN, W-wa 2005 s.540]. W polskim ustawodawstwie i publicystyce społeczno-prawnej, właśnie stosunek do pracy i źródeł utrzymania stanowił podstawowe kryterium różnicujące osoby wiodące pasożytniczy tryb życia od reszty społeczeństwa. więcej»
Petardy i broń nie dla dzieci
Co najmniej raz w roku niezwykle aktualna staje się problematyka nielegalnej sprzedaży petard. Kupującymi takie towary są nie tylko osoby dorosłe, ale również - i to nie rzadko - osoby niepełnoletnie. Tymczasem, sprzedaż wyrobów pirotechnicznych, wyłączonych spod koncesjonowania, lub broni na posiadanie której nie jest wymagane pozwolenie, osobom niepełnoletnim jest przestępstwem. więcej»
Pies służbowy
Można wprawdzie dyskutować, czy faktycznie po radiu jest najważniejszym spośród policyjnych środków działania, jak podają niektóre źródła zagraniczne, ale nie da się zaprzeczyć, że jego roli nie wolno bagatelizować. Udokumentowane dane historyczne dowodzą, że już od 1155 r. we francuskim mieście portowym Sait-Malo utrzymywano dogi na etatach policji okrętowej.więcej»
Piromania
Najkrótsza definicja określa piromanię, jako chorobliwą skłonność do wywoływania pożarów. Większość psychiatrów uważa ją za zaburzenie życia popędowego człowieka, często popędu do agresji i niszczenia. U człowieka dotkniętego piromanią w pewnym sytuacjach pojawia się, a potem stopniowo narasta napięcie o sile trudnej do opanowania. Jedynym skutecznym sposobem rozładowania staje się wzniecenie ognia. Pożar powoduje odczucie ulgi, a patrzenie na szalejący ogień niekiedy dostarcza piromanowi poczucia rozkoszy. więcej»
Plan śledztwa
Wypadnie zacząć od banalnej, ale koniecznej do przypomnienia uwagi, że praca śledcza jest jedną z bardziej skomplikowanych dziedzin ludzkiej działalności. Profesjonalnie prowadzone śledztwo realizuje wiele, często niełatwych do osiągnięcia i pozornie sprzecznych celów. Wynika to przede wszystkim z konieczności pełnej realizacji przepisów art. 297 par 1 i 2 KPK, ale także z wypracowanych przez naukę kryminalistyki zasad budowania i sprawdzania wersji kryminalistycznych, które stanowią przysłowiowy rdzeń każdego planu śledztwa.więcej»
Poczytalność - kryteria diagnozowania
Nie nam i nie tutaj rozstrzygać, czy medycyna jest przede wszystkim dyscypliną wiedzy ściśle naukowej, zasobem szczególnego rodzaju umiejętności czy może nawet rodzajem sztuki. Najwybitniejsi znawcy tematu przyjmują, że jest to nauka ścisła, przyrodnicza i jednocześnie głęboko humanitarna oraz zawierająca w sobie nieuchwytne i subiektywne elementy, które są bliskie szeroko rozumianemu pojęciu sztuki [ B. Popielski /w/ T. Kielanowski, Etyka i deontologia lekarska, PZWL Warszawa 1985 s. 135]. więcej»
Poczytalność, odpowiedzialność, opiniowanie
Nie nam i nie tutaj rozstrzygać, czy medycyna jest przede wszystkim dyscypliną wiedzy ściśle naukowej, zasobem szczególnego rodzaju umiejętności czy może nawet rodzajem sztuki. Najwybitniejsi znawcy tematu przyjmują, że jest to nauka ścisła, przyrodnicza i jednocześnie głęboko humanitarna oraz zawierająca w sobie nieuchwytne i subiektywne elementy, które są bliskie szeroko rozumianemu pojęciu sztuki [ B. Popielski /w/ T. Kielanowski, Etyka i deontologia lekarska, PZWL Warszawa 1985 s. 135]. więcej»
Podpis, parafa - fałszerstwo czy autentyk
Podpis jest istotnym elementem każdego dokumentu, czyli szczególnej postaci oświadczenia woli, jaką jest jego forma pisemna. Bez naniesienia podpisu, o którym mówi się, że jest konstytutywnym elementem dokumentu, nie dochodzi do zachowania pisemnej formy oświadczenia woli. Podpis pozwala przede wszystkim na identyfikowanie osoby składającej oświadczenie woli. Miejsce złożenia podpisu wskazuje na zakończenie oświadczenia przez usytuowanie pod tekstem. Z tego powodu treści umieszczone pod podpisem nie uważa się za objęte formą pisemną złożonego nad nim oświadczenia.więcej»
Podstęp w kryminalistyce
Istotą podstępu jest wprowadzenie określonej osoby w błąd lub wykorzystanie błędu w jakim już się osoba ta znajduje, czyli niezgodności jej świadomości z obiektywną rzeczywistością. Jednak w życiu codziennym przez podstęp rozumie się zwykle jakieś posunięcie czy wybieg mający na celu zmylenie lub oszukanie kogoś. Jeszcze inaczej, podstęp to chytre podejście, fortel, albo zasadzka. W Słowniku języka polskiego słowo podstęp nie bez sporej słuszności skojarzono z takimi przymiotnikami, jak: chytry, niecny, haniebny. więcej»
Polska na tle Europy, czyli prokuratura w liczbach
W Polsce w roku 2002 zarejestrowano nieco ponad 1,6 mln spraw. Spośród krajów europejskich najwięcej spraw zarejestrowano we Francji - ponad 5,2 mln, a potem w Niemczech - 4,6 mln. Najmniej, bo tylko 400 spraw zarejestrowała prokuratura na Malcie oraz w Irlandii, gdzie było ich 7,6 tys. więcej»
Poplecznictwo
W potocznym języku polskim termin ten oznacza gorliwe, często stronnicze, popieranie, wspomaganie kogoś, poparcie czy protekcję. Prawnicy używają go do opisania karalnego zachowania polegającego na "utrudnianiu lub udaremnianiu postępowania karnego, poprzez pomaganie sprawcy przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego uniknąć odpowiedzialności karnej". Poplecznictwo różni się od karalnego pomocnictwa tj. jednej ze zjawiskowych form dokonania przestępstwa polegającego np. na dostarczeniu sprawcy odpowiednich narzędzi, środka transportu, rady czy informacji przed popełnieniem przestępstwa i w celu ułatwienia jego dokonania. Natomiast poplecznictwo jest pomocą udzielaną już po dokonaniu przestępstwa i ma na celu ochronę sprawcy przed poniesieniem odpowiedzialności.więcej»
Portret pamięciowy
Jego istotą jest odtworzenie wyglądu osoby na podstawie zeznań świadka. Spostrzeżenia dokonane na miejscu przestępstwa przez naocznych świadków z dawien dawna były podstawowym sposobem ustalania sprawców zdarzenia. Rzecz była i jest względnie prosta, jeżeli świadek zna sprawcę czynu i może wprost wskazać jego tożsamość lub sprawca został zatrzymany na gorącym uczynku przestępstwa czy też bezpośrednio po jego popełnieniu. Gorzej, gdy nierozpoznany oddali się z miejsca zdarzenia i nie pozostawi na nim śladów umożliwiających identyfikację.więcej»
Portretowanie genetyczne
Tytułowy termin przywodzi w pierwszej kolejności skojarzenie z genetycznym profilowaniem i z tego powodu łatwo o jego mylną interpretację. W rzeczywistości portretowanie genetyczne stanowi jedynie jeden z kierunków badawczych współczesnej genetyki sądowej i polega na przewidywaniu cech fizycznych człowieka na podstawie pozostawionych przez niego na miejscu zdarzenia śladów biologicznych.więcej»
Poszlaka, dowód poszlakowy
W procesie karnym pojęcie to nabiera właściwego znaczenia w kontekście tzw. dowodu bezpośredniego. Dowód bezpośredni, to np. relacja naocznego świadka zdarzenia, który obserwował jego przebieg, widział sprawcę i zeznaje o tym przed organem procesowym. Takim bezpośrednim dowodem są też wyjaśnienia podejrzanego, który przyznaje się do winy, relacjonuje o motywach, jakimi się kierował, sposobie popełnienia przestępstwa, pozbywaniu się łupów itp.więcej»